Oud Veendam

www.beeldbankgroningen.nl Deel 1

Door op zondag, 7 juli, 2013 - 06:02

Rink Oosting is amateurhistoricus en verzamelt oude foto´s en verhalen die de geschiedenis van Veendam vertellen. Wekelijks op parkstadveendam een nieuw verhaal, zoveel mogelijk inhakend op de actualiteit, omlijst met foto's. Mocht u zelf in het bezit zijn van oude foto's, ansichtkaarten, dia's, oude nota's, verhalen enz. U kunt Rink Oosting bereiken op telefoonnummer 06-41586400 of per e-mail: rinkoosting@online.nl

Vanmorgen was het zover nr 10.000. U zult afvragen hoezo 10.000.

Naast mijn dagelijkse werk en mijn hobby, ben ik ook nog wekelijks bezig voor de gemeente. Nu al weer drie jaar geleden ben ik begonnen met het scannen van het gehele beeldarchief van de gemeente Veendam dat in het archief van het gemeentehuis veilig opgeborgen ligt.

Ik scan elke foto, negatief en dia bewerk hem daarna en voorzie de foto van tekst. Hierna wordt de foto geplaatst op de beeldbank van het rijksarchief te Groningen.

De beeldbank is een project van het rijksarchief waarbij foto's van het archief, gemeenten, musea, waterschappen en historische verenigingen openbaar worden gemaakt.

Het geheel is ordentelijk gerangschikt en via diverse zoektermen is de gewenste foto terug te vinden.

Om de beeldbank met beeldmateriaal te vullen wordt er door vrijwilligers hard gewerkt om alles met een verklarende tekst te voorzien.

Hierbij is enige kennis gewenst daar alles op straatnaam moet worden gerangschikt om de opname op deze manier ook terug te laten vinden via Google Maps.

Voorlopig ben ik nog niet klaar bij de gemeente heb nog een paar duizend te gaan. Ik zou zeggen bezoek eens de site van de beeldbank en geniet van de grote hoeveelheden aan foto's.

Hier zag u een aantal van de geplaatste foto die in het bezit zijn van de gemeente Veendam.
www.beeldbankgroningen.nl

Oud Veendam

Dempingsdrang

Door op zondag, 30 juni, 2013 - 06:00

Het voelt qua temperatuur niet als zodanig maar het zomervakantieseizoen is weer aangebroken. Velen zullen er weer op uitrekken per auto, fiets, vliegtuig of bus. Er is ook een groep die hun vakantie doorbrengt op de boot.

Afgelopen week reed ik zoals elke dag naar mijn werk in Assen. Ik rijdt dan via Kielwindeweer naar Annen en passeer hierbij het Kieldiep. En wat overkomt je vaak in het zomerseizoen, juist ja, wachten voor de brug waar menig plezierbootje passeert. Ook nu op de vroege morgen net toen ik kwam aanrijden sloten de boom en opende de brug. Ik heb wel tien minuten staan wachten op de vele bootjes die passeerden mij ondertussen afvragend waarom ik als automobilist, die tenslotte wegenbelasting heeft betaald om te mogen rijden, moet wachten op plezierbootjes die niets betalen. Maar wanneer ik mijn principes als automobilist aan de kant heb gezet en kijk als toeschouwer is het toch ook wel weer een mooi gezicht dat de oude veenkanalen nog steeds dienst doen als vaarweg.

Vroeger om vracht en mensen te vervoeren, tegenwoordig alleen nog voor de pleziervaart. Hoe anders de tijd tot halverwege de vorige eeuw toen de laatste schepen met vracht door de kanalen voeren. Het waren de kanalen en wijken die het voor vierhonderd jaar mogelijk maakten om het gebeid van de Veenkoloniën te ontginnen en bewoonbaar te maken.

Eerst alleen voor de ontwatering later ook voor het transport van de turf. Het uitgebreide kanalenstelsel leende zich ook uitstekend voor het vervoer van de agrarische producten die op de ontgonnen gronden werden geproduceerd. Ook het vervoer van mensen ging via het water, goede wegen ontbraken in vroeger tijden zeker in natte perioden. Maar met de aanleg van verharde wegen en de opkomst van de automobiel verloor het water langzaam maar zeker haar belangrijkheid als vervoersweg.

Nadat ook het vrachtvervoer over de weg zijn intrede deed en de transportvolumes toenamen werd het stil in de veenkoloniale kanalen. Het noodzakelijke onderhoud aan de kanalen bleef achterwege en op het beperkte wegennet werd het steeds drukker. Al snel gingen er stemmen op om de vieze kanalen te dempen en te vervangen door asfaltwegen. Op deze manier verdwenen er vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw vele kanalen en aanpalende wijken. Het straatbeeld veranderde hiermee rigoureus daar niet allen het water uit straatbeeld verdween maar ook de bruggen, vele oude woningen met hun leilinden, bedrijven die afhankelijk waren van het water enz.

Voor de gemeente Veendam betekende de dempingsdrang dat in Veendam het Beneden Oosterdiep, het Egypteneinde, het Beneden Dwarsdiep, het Boven Westerdiep, het Boven Dwarsdiep en het Westerdiep ter hoogte van het Prins Hendrikplein verdwenen is. Dat Ommelanderwijk en Zuidwending zonder water kwamen te zitten en dat in Borgercompagnie het Veendammer en Muntendammer deel van het water werden afgesneden. De resterende kanalen werden behouden voor de waterafvoer. Geldgebrek om verdere demping te bekostigen heeft er ook voor gezorgd dat een aantal kanleen alsnog behouden zijn gebleven.

De opkomst van de pleziervaart heeft ervoor gezorgd dat de oude kanalen hun status als vervoersweg weer terug gewonnen hebben. Vooral de laatste twintig jaar hebben vele bootjes hun weg naar de Veenkoloniën gevonden en zijn oude kanalen opnieuw weer in gebruik genomen. Hoe jammer is het dat een deel van de oude kanalen niet meer bestaat en zou men met de kennis van nu het destijds ook nog zo gedaan hebben. Het weer opengraven en weer in gebruik nemen van de voormalige kanalen is een onbetaalbare zaak geworden. Laten we zuinig zijn op datgene dat nog bewaard is gebleven en dat het huidige kanalenstelsel het nog eens vierhonderd jaar volhoudt!

Oud Veendam

Geen Oud Veendam

Door op zondag, 23 juni, 2013 - 06:06

Wegens drukke werkzaamheden moet ik deze week verstek laten gaan, volgende week gaan we verder.

Rink

Oud Veendam

De Promenade

Door op zondag, 16 juni, 2013 - 06:28

Op verzoek van Helga Brouwer die reageerde op mijn vraag of er ‘verzoeknummers' zijn, een kort verhaal over de Promenade en beelden die laten zien hoe ik de Promenade vroeger in mij jeugd gekend heb.

Ik hoor mijn moeder er nog regelmatig over. De prachtig aangelegde en onderhouden tuin met de vijver partij. De concerten die er gegeven werden en de feesten die er werden gevierd Over de prachtige illuminatie die de tuin bij avond sprookjesachtig verlichte. Een prachtige parkachtige tuin die zich leende om te wandelen, te flirten en te flaneren. De ouderen onder ons zullen weten over tuin ik het heb, de jongere generatie zal het hooguit van foto's kennen of van de verhalen. De tuin waar ik het over heb is de voormalige Veenlusttuin. De tuin behoorde tot de bouw van de Sociëteit Veenlust in 1884 toe aan de borg Veenlust die hier voorheen stond.

Na de afbraak van de borg en herbouw van de Sociëteit Veenlust werd ook de tuin volledig gerenoveerd. De tuin Lag achter de Sociëteit en liep parallel aan de Kerkstraat richting de Winkler Prins straat waar tevens een toegang was tot de tuin. De tuin werd aan de zuidkant begrensd door de Kerkstraat en aan de noordzijde door het sportterrein.

Nadat de Sociëteit na de 2de Wereldoorlog zijn exclusieve uitstraling verloor en het geheel overging naar de gemeente Veendam verloor ook de tuin snel aan uitstraling. De tuin verpauperde in snel tempo. De prachtige borders verdwenen, de vijver werd gedempt en onderhoud werd en niet meer gepleegd. De tuin was ten dode opgeschreven. Met het verlies van deze tuin verloor Veendam een waardevol groengebied in het centrum.

Direct na de 2de WO veranderde het winkelbestand in sneltreinvaart. Er kwamen grotere winkels met een breder assortiment, er kwamen warenhuizen en supermarkten. Het winkelgebied concentreerde zich richting de centra waar veel vraag was naar meer en grotere winkels. In Veendam kwam voor deze uitbreiding de verpauperde Veenlusttuin in zicht. In heel Nederland was het fenomeen winkelpromenade in opmars. Wandel- en winkelgebied ineen waar de auto taboe was. En zo werd begin jaren zestig begonnen met de bouw van de Promenade waar ruimte was voor een modern winkelbestand en tevens een supermarkt. Om het vele autoverkeer dat het gebied zou aantrekken een plaats te geven werd aan de achterzijde op het voormalige sportterrein een groot parkeerterrein aangelegd.

Aan de zuidzijde werden lage winkelunits gebouwd terwijl aan de noordzijde boven de winkels ook woningen werden gebouwd. Aan de noordzijde verrees tevens een supermarkt waarin de Albert Heijn zich vestigde die tot dan in de Kerkstraat zat. De Noordzijde werd in eerste instantie niet direct volgebouwd. Later werden ook dit in eerste instantie leeg gelaten deel volgebouwd en werd er tevens een voor die tijd grote torenflat gebouwd. In het begin was de promenade een echte wandelpromenade waarbij de nadruk lag op gezelligheid in combinatie met winkelen. Er was veel groen, er was een vijver met fonteinen, Er waren bomen , overgebleven van de voormalige Veenlusttuin, en bakjes om van dit alles te genieten. Winkeliers kwamen en gingen er dienden zich publiektrekkers aan zoals C&A maar langzaam aan verpauperde de promenade. De wereld werd zakelijker en er kwam meer nadruk op functionaliteit. Het overdadige groen verdween uit het straatbeeld. De bomen werden gekapt, de vijver was inmiddels gedempt en de gezelligheid verdween. De nadruk kwam steeds meer te liggen op winkelen.

Aan het einde van de vorige eeuw werden in grotere steden de overdekte winkelcentra hun opmars. Veendam kon natuurlijk niet achterblijven en ook Veendam zou een overdekt winkelcentrum moeten hebben. Daar de projectontwikkelaar slechts de helft van het winkelgebied in handen kreeg werd ook maar de helft van de promenade aangepakt. De andere helft bleef zoals hij was.

Het grote probleem van het winkelcentrum in Veendam is de samenhang. Verschillende delen zijn in verschillende tijden aangelegd. Naar de eisen en inzichten van die tijd. Hierdoor mist de samenhang en geeft het geheel een rommelig on onsamenhangend beeld. Een groot ongezellig Veenlustplein, een promenade uit de jaren zestig naast een hypermodern overdekt deel, een ABC Complex uit de jaren tachtig dat naast het centrum ligt. Is het een succes geworden? Ik kom er vrijwel nooit. Ik vind het niet gezellig, het heeft geen uitstraling, en de winkels zijn nog nooit volledig bezet geweest. Wanner ik op een mooie zomerse dag ga winkelen ga ik wel naar Groningen, Assen, Zwolle, Zutphen, Deventer waar ik heerlijk in de zon kan genieten van alles om me heen. Een brede straat waar de mogelijkheid is om even te zitten en te genieten van oude gevels en het groen dat zich in de straat bevind. Het trekt me niet echt om dan in een overdekt warm winkelcentrum rond te lopen.

Oud Veendam

De Middenweg

Door op zondag, 9 juni, 2013 - 06:04

Op verzoek van Jacob Kuipers gaan we naar de Middenweg. De Middenweg vormt de belangrijkste verbindingsweg tussen Veendam en Muntendam. De Middenweg kent zowel een Veendams als Muntendams deel daar dwars door de staart ook de gemeentegrens gelegen is. Ik beperk mij tot het Veendamse gedeelte.

De Middenweg is heden ten dage een druk bereden weg. Deze belangrijkheid heeft de weg niet altijd gehad. Als er een Middenweg is is er dan ook een beneden- en boven weg. Ja, die is er. De beneden weg is het Beneden Verlaat die in vroeger tijden belangrijker was dan de Middenweg.

De Bovenweg kent alleen een Muntendams deel. Het betreft hier de Bovenweg in Muntendam. De weg is nooit doorgetrokken richting Veendam. De plaats waar de weg eigenlijk had moeten liggen is waar we nu het fitspad van Veendam naar Muntendam vinden. Als alles was aangelegd zoals gepland had je dus drie parallelle wegen gehad.

In de tijden dat veel vervoer per schip ging was het Beneden Verlaat het economische hart en was er veel bedrijvigheid te vinden rondom de sluis. De Middenweg was veel minder belangrijk. Dat de Middenweg niet echt de belangrijke verbindingsweg was blijkt ook uit het feit dat de paardentram destijds niet via de Middenweg naar Veendam ging maar via het Egypteneinde het beneden Oosterdiep.

Via de Middenweg reed wel de als minder comfortabel bekend staande omnibus die via het Scholthuizen en het Beneden Westerdiep zijn weg vervolgde. Nadat de scheepvaart in belangrijkheid afnam en meer vervoer over de weg plaatsvond ging er meer vervoer via de Middenweg. De Middenweg kende twee zijstraten te weten de Korte Middenweg, die later werd doorgetrokken naar de Scholthuizen en de naam Frans Spiekmanstraat kreeg en het Sinnigeslaantje. Het Sinngeslaantje was tot begin twintigste eeuw een wijk die de Middenweg kruiste middels een brug.

Reeds in 1817 was er sprake van een onderwijsinstelling aan de Middenweg. In die tijd betrof het een particuliere school van onderwijzer J.E. Bakker. Hoewel niet met zekerheid te melden heeft de school waarschijnlijk op de plek gestaan van de latere Middenwegschool. In 1901 wordt de school uitgebreid. Daar het een oude school betrof waren diverse verbouwingen in de jaren vijftig noodzakelijk om de school aan de eisen van die tijd te laten voldoen. Uiteindelijk valt op 27 juni 1968 definitief na 150 jaar het doek voor onderwijs aan de Middenweg.

Alleen het gymlokaal is nog aanwezig, de school is afgebroken en vervangen door de nieuwbouw van een woonhuis. Aan de Middenweg, schuin tegen de voormalige Middenwegschool werd in 1898 een bewaarschool gesticht door het Nut. T'Nut onderhield en exploiteerde deze scholen met financiële hulp van de gemeente. Tot 1923 blijven deze scholen het eigendom van t' Nut tot de gemeente deze school overneemt. Bewaarscholen kunnen eigelijk gezien worden als voorlopers van de latere kleuterscholen. In de jaren vijftig word de school opgeheven en afgebroken.

Aan het begin van de twintigste eeuw. Wordt het steeds drukker langs de Middenweg daar aan beide zijden door de woningbouwvereniging woningen worden gebouwd. Tot de 2de WO ging het verkeer van Muntendam via de Middenweg, Scholthuizen, de brug over het Westerdiep en het Beneden Westerdiep naar Veendam. Na de 2de Wo werd begonnen met de wijk Plan Noord waardoor het bewoner aantal aan deze zijde van Veendam enorm toenam.

Nadat in 1954 de brug over het Westerdiep bij Scholthuizen de Vredenrustlaan met de Middenweg verbond kreeg het pas echt de belangrijk die het heden ten dage nog steeds heeft als verbindingsweg. Door de nieuwe brug werd de afstand tot het centrum van Veendam enorm verkort en kon het verkeer binnendoor.

Van de Middenweg is verhoudingsgewijs weinig fotomateriaal te vinden. Vooral het deel vanaf het Sinnigeslaantje richting Muntendam is blanco en ook van de brug over het Sinnigeswijkje is geen beeldmateriaal. Ook het winkelpand dat op de hoek heeft gestaan is mij onbekend. Heeft iemand beeldmateriaal of weet iemand oud bewoners die in het bezit zouden kunnen zijn van foto's laat het me weten zodat ook deze ontbrekende delen zichtbaar worden