Tekst Hans van Noort [ hansvannoort@parkstadveendam.nl ]
Foto's Henk Gibcus
De website is doorspekt met gezegdes en spreekwoorden, die allemaal te maken hebben met potten en potjes. Het lijkt wel of we bij een pottenbakker op bezoek zijn. Maar is pottenbakker wel het juist gekozen woord? Keramist is beter en dekt de lading meer.
We zijn te gast bij Martine Blacquiere Borgercompagnie 114.
Voorafgaand aan het interview mogen we eerst haar atelier bewonderen. In haar volledig toegeruste werkruimte geeft ze een korte demonstratie. Een stuk klei wordt op de draaischijf gelegd. Haar handen vouwt ze om de klei en dan begint het draaien, beetje water erop en weer verder. Wow, dat ziet er goed uit en oh, wat lijkt dat gemakkelijk. De nadruk ligt op lijkt, want voordat je zover bent, ben je een aantal stappen en weken/maanden verder. Dat doe je niet zomaar even…
“Werken met klei is een waar avontuur,” vertelt Martine. ”Het is altijd spannend én verrassend hoe iets uit de oven komt. Niet alleen het vakvrouwschap, maar ook de oven (temperatuur/ soort) en het glazuur doen er wezenlijk toe.” Martine heeft het vak, de praktijk van het draaien, van haar vader geleerd. Niet als jong meisje, neen, toen ze al wat ouder was. Haar vader Dick J.J. Blacquiere, nu 87 jaar, is zijn hele leven professioneel keramist geweest en heeft ook in dit vak lesgegeven o.a. in Gouda aan de vakopleiding keramiek. Toen hij wat dichterbij kwam wonen, bezocht ze hem wekelijks en leerde zo de fijne kneepjes van het vak. En wat bleek: ze had aanleg en talent. Het zit gewoon in de genen!
Een ander deel, het theoretische, heeft ze opgestoken en geleerd via een onlinecursus van 2 Belgische keramistes. Daar ging het meer om de glazuren en wat die allemaal doen. “Die glazuren dat is échte chemie.”
Ze vond het zo leuk en uitdagend dat ze voor zichzelf is begonnen, het zal 2017 zijn geweest. En van het een kwam het ander. Langzaam maar gestaag ontwikkelde ze zichzelf. Haar eerste contact met de buitenwereld wat betreft keramiek was op de Kunstmarkt in het eigen dorp bij de cultuurwerkplaats BC47 in 2021. Haar werk kenmerkt zich door kwaliteit, degelijkheid maar toch esthetisch hoogwaardig, bovendien herkenbaar. Ze heeft in de loop der tijd een eigen stijl ontwikkeld. “Het is leuk om te horen en zien dat mensen jouw werk herkennen aan de vorm, glazuur en afwerking,” vertelt Martine best een beetje trots.
Klei
Je begint dus met klei. Die is er in allerlei soorten. Martine werkt voornamelijk met steengoed klei. Dan volgt het proces van draaien en vormen, waarbij het aankomt op feeling en precisie. Het gevormde object moet dan langzaam drogen. Voordat het gebakken wordt, moet alle water eruit zijn.
Is het resultaat niet naar haar zin, dan kan het nu nog gerecycled worden. De gedroogde kleivoorwerpen gaan in een grote bak water. Langzaam moet de klei het water opzuigen, dus het tegengestelde proces. Dan gaat de cementmixer erdoor, wordt het 2 x gezeefd, daarna giet Martine het in een gipsbak en moet het drogen. De volgende stap is dat deze klei weer herbruikbaar is voor het nieuwe unieke handwerk.
Bakken
Martine heeft 2 ovens ter beschikking, een elektrische en een gasgestookte (propaan) oven. Nou, nog niet helemaal. De laatste oven is een zelf ontworpen en gebouwde oven. Ja, ja, dat is niet mis! De gasinstallatie komt van Blaauw Pottenbakkersovens uit Halfweg, tussen Haarlem en Amsterdam. Binnenkort wordt die voor het eerst opgestookt. De capaciteit van deze oven is enorm. Ook grotere stukken kunnen hierin gebakken worden!
Na het drogen wordt de oven gevuld. Deksel dicht en het proces kan beginnen. Het bakken geschiedt op een temperatuur van 1020 °C. Het opwarmen gaat heel geleidelijk zo ongeveer 2 °C per minuut. In 6 ? uur gaat die naar 600 °C.
Het afkoelen moet met net zoveel beleid gebeuren als het opwarmen.
Glazuur
Na dit eerste bakproces wordt het glazuur aangebracht. Het is belangrijk dat het glazuur bij de klei past. Het glazuur mag wel/niet gaan craqueleren (allemaal kleine barstjes/scheurtjes erin), of gaan blazen of smelten. “Dit is een kwestie van experimenteren en uitdokteren. Alles wat ik doe schrijf ik nauwkeurig op, zodat ik altijd weet hoe ik iets gedaan heb. Erg belangrijk.” Weer drogen en dan start de 2e fase van het bakproces. Voor het glazuurbranden moet de temperatuur van de oven naar een nog hoger niveau namelijk 1285 °C. Wederom langzaam afkoelen. Dan wacht een spannend moment. De deur of deksel wordt geopend… “Soms durf ik bijna niet te kijken,” glimlacht Martine. “Maar het moet toch een keertje.” Een kritische blik van de vakvrouw volgt. Is dit het gewenste resultaat? Kan dit in de verkoop? Is dit wat de klanten willen hebben? “In een gasgestookte oven bak het glazuur wat levendiger,” merkt Martine op. “Een elektrische oven is wat constanter en gaat alles wat gelijkmatiger.”
Verkoop
Haar gebruiksvoorwerpen als schalen, vazen, kop-en-schotels, mokken, kleine cadeautjes, kersttafereeltjes, schenkkannetjes e.d. verkoop Martine voornamelijk via markten en beurzen. Haar scheve, cursief mokken zijn bijna wereld beroemd.
Enkele verkooppunten zijn:
Kunstmarkt en Kerstmarkt rondom Fraeylemaborg in Slochteren;
Markt van Melk en Honing in Zuidlaren;
Kunst- en cultuurmarkt in Haren;
verschillende Kerstmarkten in Duitsland.
Bovendien heeft ze een aantal winkeltjes in de buurt van de Deens/Duitse grens bij Flensburg waaraan ze diverse keramiek levert.
Mocht je niets met die markten hebben, dan kun je altijd even een telefoontje plegen om te kijken of het gelegen komt in Borgercompagnie.
Cursussen
Vanaf 1 oktober start Martine in haar fraaie atelier met het geven van kleinschalige workshops en cursussen. Zoals het er nu voor staat zullen die gegeven worden op de dinsdagmiddagen en ’s zaterdags. Ze deelt graag haar ervaringen en kennis op het gebied van keramiek met anderen.
Wees er bijtijds bij, want anders vind je de hond in de pot of piest je naast de pot. Ook gezegdes van haar site!
Meer informatie:
Atelier Potsierlijk
Martine Blacquiere
Borgercompagnie 114
9631 TK Borgercompagnie
0031 6 19747811
mdewaardt1@gmail.com
www.atelierpotsierlijk.nl
