Rink Oosting is amateurhistoricus en verzamelt oude foto´s en verhalen die de geschiedenis van Veendam vertellen. Wekelijks op parkstadveendam een nieuw verhaal, zoveel mogelijk inhakend op de actualiteit, omlijst met foto's. Mocht u zelf in het bezit zijn van oude foto's, ansichtkaarten, dia's, oude nota's, verhalen enz. U kunt Rink Oosting bereiken op telefoonnummer 06-41586400 of per e-mail: rinkoosting@wanadoo.nl
Afgelopen weekend heb ik u een beeld willen geven van het gebied rondom het huidige Kerkplein en de in de volksmond zo genoemde Verlengde Kerkstraat. Het was een beeld zoals we het konden vinden van voor de jaren zeventig. We pakken de draad op bij de sloop van de Kerkstraatschool en nevenstaande meesterwoning en de bouw van de Bondsspaarbank.
In 1972 verliest de verlengde kerkstraat helaas een zeer beeldbepalend pand. Het betrof hier het voormalig Gasthuis der Nederlands Hervormde Gemeente. Het stond eerder bekend als het Arm en Werkhuis. Het werd gesticht in de Franse tijd in 1906, het tehuis bood onderdak aan de minder bedeelden. Uitkeringen en een sociale dienst bestonden nog niet en de mensen die echt niets meer hadden waren afhankelijk van de bedeling. De financiën werden opgebracht door lidmaten van de kerk en door de zelfvoorzienendheid van het armenhuis, Het armenhuis bezat een eigen bakkerij, een veestapel en een groentetuin.
Vanuit de gemeentelijke overheid hoefden de minder bedeelden op minder clementie te rekenen, armoedebestrijding was een zaak voor particuliere organisaties en de kerk. In de 20ste eeuw vernaderde de status van het gasthuis meer richting verzorgingstehuis voor ouden van dagen. Het gasthuis werd geleid door een ‘vader' en een ‘moeder'. In 1972 werd overgegaan tot sloop van het monumentale pand waarbij het tijdens de sloop vlam vatte en uiteindelijk afbrandde. Er kwam een lelijk, saai nietszeggend winkelpand voor terug waarin zich een filiaal van supermarktketen De Boer vestigde. Voorheen was deze verderop in de Kerkstraat gevestigd.
De sloop van het gasthuis is één van de vele foute beslissingen die de gemeente Veendam heeft genomen ten aanzien van de vele monumentale panden die Veendam heeft gehad en waarbij we nu tot de conclusie komen dat de gemeente Veendam zeker in de jaren zestig en zeventig weinig heeft gedaan om monumenten voor het nageslacht te bewaren. De zogenaamde vooruitgang is niet altijd een verbetering gebleken.
In 1977 verliest de Kerkstraat wederom een aantal monumentale panden die de Kerkstraat eens de rijke roemruchte uitstraling bezorgden. Nadat de zuidzijde van de kerkstraat alle allure heeft verloren door de sloop van beeldbepalende panden was nu de noordzijde aan de beurt. Op de hoek van de ‘Verlengde Kerkstraat' en de Winkler Prinstraat stond de kledingwinkel Bambino van Piet Blauw. Dit monumentale woon- winkelpand ging als eerste tegen de vlakte.
Kort daarna werden ook de naastgelegen fietsenzaak annex autogarage van Stant aangekocht en het daarnaast gelegen voormalige bankgebouw. De drie gebouwen gaven een prachtig tijdsbeeld weer van de allure die de straat had. Op de drie percelen die vrijkwamen verrezen appartementen met daaronder winkels. De nieuwbouw kan bij lange na niet tippen aan de rijke uitstraling die de oude gebouwen ooit hadden.
En zo verdwenen langzaam maar zeker alle beeldbepalende gebouwen, vervangen door nietszeggende nieuwbouw waardoor de allure van de straat langzaam maar zeker verdween. En niemand die iets deed om het te voorkomen. Alles onder het mom van de vooruitgang. In later jaren werden ook de panden aan de noordzijde op één na vervangen door nieuwbouw. De vraag die je je kunt stellen of al deze rigoureuze sloop en nieuwbouw nu een mooiere Kerkstraat hebben opgeleverd.
Jongeren zullen niet beter weten maar ik denk dat de oudere generatie met weemoed terug zullen denken aan de oude Kerkstraat met zijn monumentale panden waar op vrijdag- en zaterdagavond rijkelijk werd geflaneerd voor het broodnodige onderhoud van de sociale contacten tussen vertegenwoordigers van het vrouwelijk en mannelijk geslacht. Hierbij wel in acht nemende dat men aan de goede zijde van de straat liep. Lopen aan de verkeerde zijde kon namelijk een boete opleveren'
Begin 2000 ondergaat de omgeving van de Kerkstraat ter hoogte van de kruising met de J.G. Pinksterstraat enerzijds en de Winkler Prinstraat anderzijds een drastische metamorfose op straatniveau. De doorgang van noord naar zuid die sinds het begin van de 2de WO bestond wordt doorbroken.
De J.G Pinksterstraat zal voortaan eindigen op het Kerkplein, terwijl de Winkler Prinsstraat wordt omgetoverd in een plein met een groenvoorziening en een terras bij Hotel Parkzicht terwijl het Noordelijke deel van de Winkler Prinsstraat veranderd in een plein annex parkeergelegenheid.
De naam Winkler Prinsstraat zal verdwijnen door de komst van het Museumplein. Tussen het Museumplein en het Kerkplein wordt een tijdlijn aangebracht die een beeld geeft van de Groninger Veenkoloniën en het ontstaan van Veendam.
Door de aanleg van het Kerkplein en het verleggen van de toegang tot het Julianapark gaan de groenvoorzieningen die de Kerk scheidden van de J.G. Pinksterstraat verloren. Hierdoor komt de kerk maximaal in het zicht van de Kerkstraat.
Anno 2012 zijn er wederom plannen om de Kerkstraat overhoop te gooien. Hierbij zullen wederom panden gesloopt worden, oude zichtlijnen herstelt, winkelpanden worden voorzien van verschillende geveltjes, verkeer aangepakt en zullen publiekstrekkers naar het Veendammer centrum worden gehaald. Tevens zijn er plannen om het Kerkplein te bebouwen, Hierdoor zou het ‘gat' dat ontstond door afbraak van de Kerkstraatschool en de drieborg in de Verlengde kerkstraat en de daarop volgende bouw van de appartementenflat die dwars op de Kerkstraat werd gebouwd weer kleiner worden.
Wat zal hiervan het uiteindelijke resultaat zijn . Zal de Kerkstraat iets van zijn vroeger uitstraling terug hervinden of zal het bij de uitspraak blijven; alles is voor altijd weg maar gelukkig hebben we de foto's nog.
