Door Henk Drenth op donderdag, 20 mei, 2021 - 11:53
Aan de Dalweg 12 wordt naast het industrieterrein Dallen 2 op 16 hectare boerenland een fabriek gebouwd voor het maken van medische isotopen. Het Amerikaans bedrijf Shine Medical maakte dit grote nieuws woensdag bekend op een persconferentie in het gemeentehuis van Veendam. In de nieuwe fabriek, waar plaats is voor tweehonderd werknemers, wordt door de onderneming uit Janesville in Wisconsin rond de tweehonderd miljoen euro geïnfesteerd.
Shine maakt medische isotopen, basisstoffen die nodig zijn in onderzoek naar onder andere kanker en de behandeling ervan. De isotopen worden door Shine op een revolutionaire techniek gemaakt, waardoor er geen kernreactor meer nodig is. Het productieproces verloopt hierdoor veel veiliger, is veel schoner en betrouwbaarder.
Veendam is in de race geweest met ruim 50 andere locaties in West-Europa. En binnen Nederland zelf. Borsele in Zeeland leek met de kerncentrale een geduchte concurrent te zijn, maar Borsele viel af wegens minder vertrouwen in wat er geboden kon worden. De Europese vestiging van Shine wordt vanaf 2023 gebouwd in de gemeente Veendam.
Het was de geboren en getogen Groninger Harrie Buurlage die als kartrekker al die locaties had bezocht. Buurlage is de tweede man van Shine, waar hij inmiddels twee jaar in dienst is. In die twee jaar is hij, na een eigen oriëntatie op de techniek, op reis geweest door West-Europa.
“We hebben goed gekeken naar de logistiek”, vertelt een blije Buurlage. “Het ligt vlakbij de N33 met een prachtige ontsluiting naar vliegveld Eelde, naar Groningen stad en naar het Duitse wegennetwerk. Vanuit Veendam kunnen we heel Europa beleveren.”
“Ook heeft de ruimte een rol gespeeld. We hebben van de gemeente de 16 hectare grond kunnen kopen. Eigenlijk is het veel groter dan wat we nodig hebben. Maar in de medische isotopenfabriek willen we in een rustige omgeving ons werk kunnen doen. We krijgen doctoren op bezoek, voormalige patiënten en we willen serene rust uitstralen.”
In de fabriek wordt een kleine hoeveelheid uranium in een deeltjesversneller gesplist. Het materiaal dat hierbij vrijkomt, wordt gebruikt in onderzoek naar kanker en de behandeling ervan. Met de versneller maakt Shine deeltjes die ook door een reactor gemaakt worden. In de fabriek worden acht versnellers op een rij geplaatst in een kamer onder de grond. Hierin worden de medische isotopen gemaakt.
“Dit gebeurt op een zeer veilige manier in een gesloten systeem”, aldus Harrie Buurlage. “De ervaring die we hebben met onze Amerikaanse fabriek in Janesville (Wisconsin) wordt hier ook toegepast. Door de nieuwe Shine-techniek zijn er honderdmaal minder uraniumsplitsingen nodig, is de fabriek veel veiliger dan bij onderzoeksreactoren en is er veel minder afval. De kleine hoeveelheid radioactief afval die overblijft, wordt afgevoerd en opgeslagen volgens de strenge regels die ook in Nederland gelden. Net zoals dit nu gebeurt bij de ziekenhuizen in de regio.”
Op de vraag of de fabriek de enigste soort gaat worden in Europa is het antwoord: “Absoluut. De techniek die in Amerika is ontwikkeld is ‘first in kind’. De eerste innovatie is nog nooit zo toegepast. Deze doorbraak willen we ook heel graag naar Europa brengen.”
Shine is in 2010 opgericht, maar het idee van de versnellerstechnologie is van 2005. Er wordt gesproken van een doorontwikkeling van ongeveer 16 jaar, en heeft het nu deze face bereikt. “Twee jaar geleden heeft Shine ook het wereldrecord van aanhoudende kernfusie met deze techniek bereikt. Het is volledig vernieuwend. Het zal de manier waarop de medische isotopen gemaakt wordt volledig veranderen. De versnellers zijn heel compact en komen in hetzelfde gebouw. Dat maakt de techniek ook zo mooi.”
“De fabriek maakt geen geluid. Het stoot geen gevaarlijk stoffen uit, het is een super schoon stil laboratorium. Daar hoort bij dat de omgeving ook stil en rustig is. De plaats die we hebben gevonden voldoet daar perfect aan.”
In de VS wordt in Janesville momenteel de eerste fabriek gebouwd volgens hetzelfde concept. Deze is nadrukkelijk bedoeld voor ziekenhuizen in Noord- en Zuid-Amerika. Zolang de fabriek in Veendam nog niet draait zal men vanuit de VS ook aan Europa gaan leveren. De Shine vestiging in Veendam gaat de allereerste vestiging in Europa worden. Wanneer de Europese fabriek in bedrijf is zal aan een groot van Europa en Azië worden geleverd.
Op de vraag, we zijn er wel trots op hè?: “Supertrots.”
