Boek over de veenkoloniale boerenleider Dieters en de
radicalisering van de NSB in de Drentse gemeente Anloo
Binnenkort verschijnt een grondig herziene en uitgebreide editie van het boek “Gerhardus Dieters en de radicalisering van de NSB. Boerenbeweging en nationaalsocialisme in de Drentse gemeente Anloo”.
Het boek bestaat uit twee delen. Het eerste deel van het boek schetst een onthutsend beeld van de innige verstrengeling tussen boerenbeweging en nationaalsocialisme in de voormalige gemeente Anloo. Alle dorpen en kleine kernen op het zand en in het veen van deze gemeente passeren in het boek de revue. Dwarsverbindingen met andere plattelandsgemeenten in de kop van Drenthe (in het bijzonder Gieten, Rolde, Vries en Zuidlaren) en de aangrenzende Groninger Veenkoloniën (Veendam-Wildervank, Hoogezand-Sapemeer en Stadskanaal) worden eveneens belicht.
Mede onder invloed van de landbouwcrisis, die velen boeren en arbeiders aan de bedelstaf bracht, stemden in 1935 bij de Provinciale Statenverkiezing in Drenthe bijna 39% van de kiesgerechtigden in de gemeente Anloo op de NSB. Dit is verhoudingsgewijs veruit het hoogste aantal in heel Nederland. Zelfs bij verkiezingen in 1937 en 1939 koos - tegen de landelijke trend in - nog bijna 30% van de inwoners van Anloo voor deze partij. De hardnekkigheid waarmee de boerenbevolking van de gemeente Anloo tot diep in de oorlog het nationaalsocialisme in grote getale bleef steunen, vormt het centrale thema in het boek.
De gezichtsbepalende man van de NSB was de veenkoloniale landbouwer Gerhardus Dieters uit Nieuw-Annerveen. Het tweede deel van het boek is geheel aan hem gewijd en kan als een afzonderlijke politieke biografie worden gelezen. Hij was een pionier wat betreft de vorming van de militante boerenbond “Landbouw en Maatschappij” en een stemmenkanon voor de NSB in Drenthe en de Veenkoloniën. Naast districtsleider in Drenthe was hij Tweede Kamerlid van de NSB en bevriend met Rost van Tonningen. Tijdens de oorlog was hij een propagandist van de SS en vocht aan het Oostfront tegen de Russen. Nadat hij in botsing kwam met Mussert brak Dieters met de NSB. Na de oorlog werd Dieters veroordeeld tot tien jaar detentie.
Bij de bevrijding werden in de gemeente Anloo meer dan 300 NSB’ers door de Binnenlandse Strijdkrachten gearresteerd. In de eerste naoorlogse jaren speelden sterk behoudende boeren nog steeds een dominante rol in het gemeentebestuur van Anloo, waarbij niet altijd in de geest werd gehandeld van de ontluikende democratische rechtsstaat. Ook bleken er nog een aantal politieke lijken in de kast te zitten, die in het boek uitgebreid aan de orde komen.
In de epiloog van het boek worden een aantal harde conclusies getrokken over deze inktzwarte bladzijde in de historie van de gemeente Anloo en het decennia lang doodzwijgen van de rol van de NSB-boerenleiders.
Het boek, dat geschreven is door de historisch onderzoeker drs. Sienus Nijborg, telt ongeveer 380 pagina’s en wordt in beperkte oplage uitgegeven. Het kan tot uiterlijk 1 september 2022 bij voorintekening worden besteld bij de auteur. De intekenprijs bedraagt € 29,50 exclusief verzendkosten. Na sluitingsdatum van de voorintekening wordt de prijs van het boek met € 5,00 verhoogd. Het boek kan worden besteld door een mail te sturen naar s.nijborg@hotmail.com onder vermelding van uw volledige naam- en adresgegevens en het gewenste aantal exemplaren.
