LEVEND HOUDEN - Ter nagedachtenis aan de ruim 170 Joodse inwoners zijn door de Stichting Herdenkingsstenen Veendam-Wildervank de eerste 18 gedenkstenen voor de voormalige woonhuizen van de omgekomen inwoners gelegd. Maandagmiddag 4 mei zijn de kleine monumentjes door nabestaanden onthuld. Met drie oldtimer reisbussen werd met burgemeester Sipke Swierstra en wethouder Andre Hammenga, samen met basisschool leerlingen, de eerste locatie aan de Nijverheidskade bezocht, het voormalige kantoor van Wortman. En werden ook de namen van de familie Van Delft-Van Emden onthult. Na de toespraken met het leggen van bloemen werd met twee bussen de reis naar de overige zes locaties voorgezet.
Als tweede locatie werd de gedenkstenen in de Sarastraat bezocht met de namen van de familie West-Nieweg. En vervolgens in Wildervank de locaties aan de Raadhuisstraat (familie Tof-Cohen), de J. Kammingastraat (de familie Valk), en drie adressen aan de Nijverheidsstraat (families Odewald-Fuldauer en Van Berg, familie Zuidema en familie Van Delft-De Levie). Nabestaanden deelden in hun toespraken hun herinneringen aan hun omgekomen dierbaren. Waarmee hun leven in de eigen belevingswereld nog toegankelijker werd, en wat ze hebben moeten doormaken nog indringender.
Betrokkenheid
De plaatsing van de herdenkingsstenen werd voorafgegaan door een bijeenkomst in het Margaretha Hardenberg Cultuurcentrum aan de Torenstraat in Wildervank. Tijdens de bijeenkomst werd het woord gevoerd door Koos Gräper (voorzitter van SHVW), door burgemeester Sipke Swierstra, de directeur van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork Dirk Mulder, en door nabestaande Moritz Tof. Tijdens de plechtigheid kwam de betrokkenheid van een groot aantal scholen in de gemeente Veendam tot uiting bij het project. Leerlingen, van basisscholen en het voortgezet onderwijs, lazen de namen van de slachtoffers voor. Het geheel werd omlijst met klezmermuziek door Klezmer & Co uitgevoerd.
Burgemeester Swierstra legde in zijn toespraak uit dat de stenen symbool staan voor het zichtbaar maken van wat nazi-Duitsland heeft vernietigd. “Steen is hard en onverzettelijk. Maar steen houdt ook de warmte vast. De warmte van mensen die er in gebeiteld staan. Van mensen die in de historie gebeiteld staan.”
Het programma in het Margaretha Hardenberg Cultuurcentrum was om 11.45 uur aangevangen. De onthullingen van de herdenkingsstenen vonden plaats vanaf 14 uur. Om 16.30 arriveerde het gezelschap weer bij het cultuurcentrum.
Adopteren
De Stichting werd op 4 juni 2014 opgericht met als hoofddoel het levend houden van de nagedachtenis van de slachtoffers van de nazi terreur door het plaatsen van herdenkingsstenen in Veendam en Wildervank. In heel Europa zijn er al soortgelijke projecten in uitvoering of afgerond.
De gemeenten Veendam en Wildervank kende een Joodse gemeenschap van naar schatting 210 mensen. Deze mensen zijn bijna allemaal afgevoerd in de oorlog. Van de gemeenschap zijn 170 personen omgebracht. Sommigen hebben kunnen overleven door onderduik. Ongeveer 30 van de mensen woonden in het toenmalige gedeelte van Wildervank dat nu onder de gemeente stadskanaal valt.
In overleg met de huidige bewoners zijn de gedenkplaatjes geplaatst. Veel bedrijven, stichtingen, scholen, particulieren, en instellingen hebben de Stichting financieel en anderszins ondersteund, waaronder ook door anonieme sponsoren. Voor het kunnen financieren van het project is het voor scholen in de wijk, maar ook voor buurtbewoners, mogelijk om de stenen te adopteren.
In de loop van dit jaar zullen er nog meerdere steenleggingen volgen. De afsluitende steenleggingen vinden in oktober plaats, waarbij ook weer nabestaanden aanwezig zullen zijn.
Joods Monument aan de Bendiksstraat
