Een werkgroep met vijf personen uit de Stichting Archief Muntendam heeft ter gelegenheid van 75-jarige bevrijding in 2020 het boek 'Muntendam tijdens de Tweede Wereldoorlog' geschreven met verhalen en gebeurtenissen in Muntendam tijdens oorlogstijd. Het boek omvat de periode vanaf de mobilisatie in 1939 tot aan 1946, en nog een deel daar buiten.
Wubbo Daniëls, Henk Kalk, Jan Hut, Anneke Kruizinga en Geert Jan van der Veen zijn 2,5 jaar met het omvangrijke project bezig geweest. De later ook toegevoegde Karin Daniëls bracht de schrijfstijlen van de verschillende schrijvers in overeenstemming. Anneke Kruizinga heeft het boek samengesteld.
Het lag in de bedoeling om het boek in 2020 voor 5 mei te presenteren. Helaas heeft corona alles vertraagd. Afgelopen donderdag kon eindelijk het prachtige resultaat gepresenteerd worden voor een volle zaal in de Menterne. Wim Rozema, oud- geschiedenisdocent van de voormalige mavo in Zuidbroek, heeft op verzoek van de Stichting het boek met zijn boeiende verteltrant gepresenteerd.
Het eerste exemplaar is overhandigd aan de 95-jarige mevrouw Grofsmid – van Oost. Zij was de echtgenote van wijlen Daan Grofsmid, de vroegere wethouder van Muntendam. Bé Hooijer heeft het tweede exemplaar in ontvangst genomen. Zijn vader was ook gedwongen te werk gesteld voor de Arbeitseinsatz.
Op de boekomslag staat een foto van een colonne Duitse voertuigen. De voertuigen staan stil langs het kanaal bij de Tussenklappen. Deze foto moet genomen zijn door een omstander tijdens de intocht van 10 mei, of van een dag later. Voor de werkgroep was deze behoorlijk scherpe zwart-wit foto nieuw. De colonne zal ook langer zijn geweest dan op de foto afgebeeld.
Het is bekend dat er op meerdere plekken een onderduikadres is geweest. Niet alleen voor Joden, maar ook voor andere Nederlanders. Bewoners hadden voor een langere periode onderduikers in huis, maar ook wel voor een nacht.
Daniëls zijn vader was vijf jaar toen de Tweede Wereldoorlog was uitgebroken. Dan lag er 's nachts naast hem iemand die op doorreis was. Dit diende zich onverwachts aan. Het gebeurde op meerdere plaatsen dat men mensen in nood hielp met onderdak.
De vroegere postkantoorhouder Wim Wolthof was 18 jaar toen de de oorlog uitbrak. Hij was matroos op de kustvaart voor de koopvaardij. Na het uitbreken van de oorlog konden ze niet meer terug. Op de hulpkruisers werden kanonnen geplaatst ter bescherming.
Ook is er een nog niet eerder gepubliceerd verhaal opgenomen van Bijlholt. Hij was over de grens te werk gesteld in een munitiefabriek in Weener of in Leer. Daar moest hij patronen vullen met munitie. Omdat het vlak over de grens was mocht hij op een verlofpas in het weekend naar huis. De Duitsers hadden sabotage ontdekt bij het vullen. Bijlholt werd door gewone Duitsers ingeseind dat hij de volgende maandag niet terug moest komen. Hij zou meteen worden opgepakt. Bijlholt dook toen onder in Muntendam. Voor de stichting SAM was ook dit verhaal nieuw.
In het boek zijn allerlei thema's behandeld. De inval, de Arbeitseinsatz, de Jodenvervolging en de distributie van voedsel. Zes mensen uit verschillende families zijn geïnterviewd, kinderen die de verhalen van hun ouders hebben gehoord.
Er zijn driehonderd exemplaren van het boek gedrukt. Op de presentatieavond zijn er 100 van verkocht. Bij de voorinschrijving waren er al 50 exemplaren verkocht. Het boek bevat 200 bladzijden en ca. 255 foto's/documenten.
Het is voor 15 euro verkrijgbaar bij Electro Boerema aan de Middenweg 20, bij Daniëls aan de Middenweg 15, Kruizinga aan de Zuiderstraat 3 en bij Hut Dom, Nieuwenhuisweg 48. Bij het Veenkoloniaal Museum is het boek voor 16 euro verkrijgbaar.
Leden van de werkgroep met groene shirts en een paarse shirt: Wubbo Daniëls, Henk Kalk, Jan Hut, Anneke Kruizinga, Geert Jan van der Veen. Overige leden: Marcus Wiering, Ko Boddema en Jur Smedeman.