Archeologische avonden in Veenkoloniaal Museum

Na het succes van vorig jaar organiseren we ook deze herfst weer archeologische avonden De lezingen zullen deels in het museum en deels in de Openbare Bibliotheek van Veendam plaatsvinden. Kaartverkoop loopt via de museumbalie en de entree bedraagt € 3,50. De lezingen in het kader van de archeologische avonden beginnen alle om 20.00 uur.

Woensdagavond 12 oktober
Het ontstaan van het (Noord-)Nederlandse kustgebied in paleogeografische kaartbeelden, ‘waarheid en/of geofantasie?’, door Peter Vos.
Hoe zag Nederland er uit in het Holoceen, en is dit ook in kaarten te bevatten. In de lezing zal ingegaan worden op hoe de paleolandschapskaarten van Nederland in het Holoceen (huidige warme klimaatperiode die ca. 11.500 jaar geleden begon) zijn samengesteld en welke kustvormende processen en factoren verantwoordelijk waren voor het ontstaan van de huidige kustgebieden. De belangrijkste sturende factor voor het ontstaan van ons kustgebied is de snelle zeespiegelstijging aan het begin van het Holoceen. In de eerste helft van het Holoceen verdronken de laagste delen van Nederland en veranderden die gebieden in grote getijdenbekkens en estuaria. Toen in het midden van het Holoceen de zeespiegelstijging afnam, verlandden deze systemen en vond er achter de gevormde kustbarrières op grote schaal veengroei plaats. Tijdens het laatste deel van het Holoceen speelde het ingrijpen van de mens al een rol. Peter Vos zal wat deze periode betreft specifiek ingaan op het Hunzedal en de Eems-Dollard-overstromingen. Peter Vos is Kwartair geoloog en promoveerde op 10 juni 2015 aan de Universiteit Utrecht; hij is werkzaam bij Deltares in Utrecht en gespecialiseerd in de Holocene kustgenese van Nederland. Een groot deel van zijn werk begeeft zich op het snijvlak tussen geologie en archeologie. Hij doet dit werk samen met zijn collega Sieb de Vries.

Woensdag 19 oktober
De schatkamer van de Wadden, terpvondsten, door Evert Kramer.
De bij Noordbroeksterhamrik geboren Evert Kramer was tot zijn pensionering als archeoloog verbonden aan het Fries Museum. Tijdens zijn werk zag hij meerdere spectaculaire vondsten voorbij komen. In de lezing gaat hij in op de meest spectaculaire terpvondsten. Terpen,  geschiedenis van de Friese archeologie, topstukken van het Fries  Museum/Koninklijk Fries Genootschap, Friese prehistorie, kortom een mer à boire komt op deze avond voorbij, waar de Fibula van Wijnaldum natuurlijk niet zal ontbreken. Dit is het 7de-eeuwse topstuk uit de collectie van het Fries Museum, ingelegd met meer dan driehonderd schitterend rode granaten en halfedelstenen, die afkomstig zijn uit India. Hoe kwamen deze stenen in de 7de eeuw in Friesland? Het  eerste en grootste deel is in 1953 gevonden in Wijnaldum. Eind jaren tachtig en  begin jaren negentig van de vorige eeuw werden daar nog tien kleinere fragmenten bij gevonden. In 2009 is een belangrijk ontbrekend fragment ontdekt, waarmee de afbeelding op de kopplaat ontcijferd kon worden. Evert Kramer (Noordbroeksterhamrik, 25-11-1947) volgde HBS te Winschoten. Studeerde Geografie en Prehistorie aan de Rijksuniversiteit Groningen, met specialisatie Paleolithicum. Sedert 1980 als archeoloog/conservator verbonden aan het Fries Museum te Leeuwarden; gedurende 1990-‘98 als hoofd collecties. Verrichtte opgravingen in terpen, op de zandgronden en in oude binnensteden van Fryslân. Hij was initiatiefnemer van twee internationaal rondreizende archeologische exposities met Leeuwarden als vertrekpunt: Friezen,Saksen en Denen (1995) en Koningen van de Noordzee (1999).

Woensdagavond 2 november
Prehistorische vondsten en verdronken landschappen uit de Noordzee: onderzoeksgeschiedenis, oorsprong en wat dit ons vertelt ons over de steentijdbewoning in dat gebied, door Bjørn Smit. De  lezing van Smit sluit naadloos aan op de lezing van Peter Vos. Bjørn Smit gaat in op de verdronken landschappen rond de Noordzee en de archeologische vondsten die  er zijn gedaan. Bjørn Smit is geboren in Wildervank en heeft aan de hand van zijn vader de eerste stappen gezet op het spoor van steentijdbewoning in de Veenkoloniën. Hij heeft archeologie gestudeerd aan de Universiteit van Groningen, met een focus op de steentijd. Vervolgens is hij in Groningen gepromoveerd op een onderwerp waarin de archeologische monumentenzorg van steentijdvindplaatsen in Noord-Nederland centraal stond. Sinds 2010 werkt Bjørn Smit bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort, waar hij betrokken is bij onderzoek en  advisering ten aanzien van steentijdonderzoek in West- en Noord-Nederland en de  aanpak van archeologisch onderzoek naar verdronken landschappen onder water (o.a. Noordzee/IJsselmeer).