EERBETOON - Vrijdagmiddag is op het Museumplein het startsein gegeven voor de Nationale Viering van de Bevrijding. Het startsein vond voor het Veenkoloniaal Museum en vanBeresteyn plaats. Elk jaar wordt de nationale viering in een andere provincie ingeluid, dit jaar viel de eer aan Groningen. In de provincie zijn diverse activiteiten gaande in het kader van de bevrijding. Waaronder Thanks.
Thanks is vooral een eerbetoon aan de Poolse bevrijders. Op het Museumplein staat een symbolische tank van plexiglas om het verhaal van de Poolse, en ook van de Canadese, bevrijders levend te houden. Door het kijken in de 3 lopen van de tank zijn korte films te zien waarmee de kijker als het ware wordt meegevoerd met de bevrijders. Daarnaast is er in de foyer van vanBeresteyn een expositie te zien over het verzet in de provincie. Dat in samenwerking is ontwikkeld met Verhalen van Groningen en met de Stichting Oorlogs- en Verzetcentrum Groningen.
Voor uw en onze vrijheid
Anastasia van der Werff-Podgórski was uitgenodigd om tijdens de opening te vertellen over haar persoonlijke link met de Poolse bevrijders. Haar vader Dominik Podgórski was een Poolse oud-strijder en een van de bevrijders van Nederland. Hij was verkenner van de Eerste Poolse Pantserdivisie, en onder leiding van generaal Maczek in Ter Apel de grens overgekomen. Daar moest hij voor generaal Maczek onderdak gaan zoeken. Tegenover de apotheek stond een woning waar Maczek zijn intrede kon nemen. Daar ontmoette Dominik Podgórski een Nederlandse vrouw. Na de oorlog was Podgórski naar Nederland teruggekeerd en met haar getrouwd. Anastasia haar ouders waren in Stadskanaal gaan wonen, waar haar vader een bekend automobielbedrijf had.
Een tweede persoonlijke link van Anastasia van der Werff is het meedragen van de erfenis van haar vader. Deze erfenis hield in hoe hij iets voor zijn Poolse wapenbroeders kon betekenen. Onder andere heeft hij dat vervuld in de gestalte van een monument, dat met behulp van de bevolking, de gemeente, en met allerlei instanties tot stand gekomen is. Daarnaast zijn de Poolse bevrijders geëerd door het geven van hun namen aan straten en pleinen. Anastasia haar vader was de initiatiefnemer, samen met mensen uit de plaatselijke bevolking. Voor Dominik Podgórski was dit hartverwarmend.
dziękujemy
Op een vraag aan Anastasia legde ze uit waarom het eren van de Poolse bevrijders zo belangrijk is. Ze hebben een tomeloze inzet betoond voor de bevrijding van Nederland. Het is uit waardering en respect voor hen, en hun gevallenen die gebleven zijn op het veld van eer. De lijfspreuk van de Polen was; Voor uw en onze vrijheid. Voor de Poolse bevrijders was vanwege het Russische regiem terugkeer naar hun eigen vaderland niet mogelijk. Er werd haar ook gevraagd wat haar vader gezegd zou hebben als hij de plexiglazen tank zou zien. Anastasia is er van overtuigd dat haar vader gezegd zou hebben, het is een stilte die spreekt. Dat in plaats van daverend geluid makend deze tank er nu staat om rustig te kunnen zijn met een educatief programma. Dominik Podgórski zou ook zijn waardering hebben uitgesproken voor de organisatie.
Compliment
Na het startsein werd in het Veenkoloniaal Museum de prijsvraag ‘Compliment voor een Oorlogsmonument’ afgerond. De prijs was op initiatief van de Provincie Groningen, het Nationaal Comité 4 en 5 mei en de Verhalen van Groningen georganiseerd in aanloop naar de nationale viering van de bevrijding op 5 mei in Groningen.
Vijf oorlogsmonumenten in de provincie waren genomineerd. Onlosmakelijk Verbonden in Uithuizen, Monument 1940-1945 in 't Zand, Monument 'Aduard herdenkt zijn gevallenden', het Bevrijdingsbos Groningen, en Het Joodsmonument bij Groot Bronswijk in Wagenborgen. Anne Koopmans van het Joodsmonument mocht van CdK René Paas het Compliment in ontvangt nemen. Vergezeld met een cheque van € 1000,- voor het organiseren van een activiteit rond het monument.
Het monument is gewijd aan joodse vrouwen die in de psychiatrische inrichting verbleven. Omdat er van Groot Bronswijk zo weinig overgebleven is vond de jury het mooi om de verhalen levend weten te houden juist op een plek waar dat nog zo weinig zichtbaar is. Hoewel er eigenlijk geen sprake van een winnaar is, want ieder monument is in zijn soort belangrijk om de verhalen. De bedoeling is om via de monumenten de verhalen in de belangstelling te houden. Van alle genomineerden zijn filmische portretjes gemaakt die het aankomende week op RTV Noord te zien zullen zijn. In de regionale bladen gaat een interview verschijnen.
In het Veenkoloniaal Museum is een expositie te zien van propaganda affiches uit de Tweede Wereldoorlog. De expositie is tot 16 mei te bezichtigen.
