Door Eindredactie op vrijdag, 15 april, 2016 - 06:00
Door Hans van Noort
BALLONVAART - Hoe ziet de wereld en speciaal Veendam en omgeving er van bovenaf uit? Zijn er herkenningspunten? Natuurlijk zijn er wegen, kanalen, kerktorens en bebouwing die een leidraad vormen van en voor de route. Maar toch, het is geheel anders dan vanaf de fiets, of vanuit de auto, bus of trein. De ervaring vanuit een luchtballon is zo verschillend, piloot Evert Smit van Smit ballonvaarten uit Zuidwending vertelt er graag over.
Hoe word je piloot van een ballon?
Landbouwer Evert Smit - 66 jaar - “vaart” al vanaf 1987. Vaart is wél de juiste uitdrukking, want een ballonvaart valt onder de burgerluchtvaart. Hij is jarenlang lid geweest van de in 2014 opgeheven ballonvaartclub Veendam. Ieder weekend kreeg één van de leden de verenigingsballon mee om te varen, de club was niet zo groot dus dat was te overzien. Maar… wat als er een weekendje geen wind was?
Zo schaft hij na korte tijd zelf een ballon aan, eerst een gebruikte, daarna een nieuwe.
De opleiding tot piloot is behoorlijk zwaar. Onderdelen, die in het theoriedeel aan de orde komen, zijn onder andere: meteorologie, navigatie, luchtvaartwet, instrumenten, radiotelefonie en fysiologische aspecten. Via een soort staatsexamen moet blijken of je aan de veelzijdige eisen voldoet. Dan is er nog de strenge medische keuring met checks van hart, ogen, evenwichtsorgaan, gebit en dergelijke. Een psychologische test maakt eveneens deel uit van het geheel. Bovendien moet je gevoel hebben voor het besturen van een ballon. Een praktijkexamen hoort natuurlijk ook tot het opleidingscurriculum. Als je aan alle voorwaarden voldoet krijg je uiteindelijk je brevet van bekwaamheid. Dan ben je er nog niet, want elk jaar moet je opnieuw gekeurd worden! Tot voor kort mocht je doorvliegen tot je 65ste verjaardag, nu is de leeftijd opgeschroefd tot 70. En, elke twee jaar ben je verplicht een bij- c.q. nascholing te volgen.
Evert Smit heeft ook de nodige mensen begeleid om piloot te worden. “Een enkele keer heb ik ze moeten ontraden om door te gaan met de opleiding. Het gevoel ontbrak. Dan kun je beter stoppen, want dan wordt het niets.” De Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL) kent twee soorten brevetten, één voor commerciële vaarten en één voor niet commerciële vaarten (ten hoogste vier personen aan boord).
De ballon
De eisen aan de ballon zijn ongekend en terecht. Jaarlijks moet de ballon gekeurd worden. Gasflessen, brander, touwen, mand en doek worden aan een strenge controle onderworpen. De trekkracht van het doek wordt tot op iedere cm² bekeken. Scheuren mag en kan uiteraard niet als je ergens boven Veendam hangt! Het speciale spinnakerdoek bevat een component nylon om de stevigheid en scheurvastheid groter te maken.
De lucht in
Waar wordt gestart? Voor mensen vanuit Veendam e.o. is dat veelal Borgerswold, maar ook andere startplaatsen zijn bespreekbaar. “Je hebt eigenlijk niet zoveel ruimte nodig,” aldus piloot Evert.
Ja, eerst moet alles OK zijn alvorens je de lucht in gaat.
De piloot moet aan de centrale verkeersleiding op Schiphol een vliegplan met startplaats overleggen. Je mag over gecontroleerd gebied vliegen - vliegveld Eelde of over de grens, mits radiocontact met de verkeersleiding.
Via de meteorologische dienst, eveneens van onze nationale luchthaven, vraagt hij de weersgegevens op. De crew is aanwezig en de passagiers maken zich op voor vertrek. Een laatste briefing volgt. Hierin worden de regels doorgenomen. Een voorbeeld: alle voorwerpen zoals camera’s en telefoons moeten aan de persoon verankerd zijn – vallen die overboord, dan worden het projectielen, dat wil en moet je niet hebben! De ballon wordt op de startplaats met behulp van een ventilator opgeblazen, de branders gaan aan en… daar gaat ie. De piloot houdt contact met de crew (volgauto) en de luchtverkeersleiding via de radio op een bepaalde frequentie.
“Meestal varen we tussen de 500 en 1000m hoog afhankelijk van de wind. Tussen de 300 en 500m is eigenlijk het allermooiste,” aldus Evert Smit. “Vanaf die hoogte kun je alles op de grond perfect waarnemen.”
En boven? “De mensen zijn over het algemeen laaiend enthousiast.” De hoogte wordt bepaald door de hoeveelheid warmte die in de ballon blaast. De richting is een kwestie van de wind. In de lucht is op iedere hoogte de wind anders. “Ik heb het wel gehad dat het op de grond windstil was en in hogere luchtlagen woei het stevig. Eenmaal ben ik van Veendam naar Zwolle gevaren binnen het uur! We hadden windsnelheden van wel 90 km/h. Je hebt dat niet in de gaten, want je hoort niets. De volgauto had moeite ons bij te houden! Bij “gewone” vaarten bereiken we afstanden tussen de 20 en 35 km. Tijdsduur is ongeveer anderhalf uur.”
Hoogspanningsmasten
Hoogspanningsmasten en –draden vormen obstakels waar degelijk rekening mee gehouden moet worden. Deze hebben een bepaalde aantrekkingskracht en daar moet je dus niet te dichtbij komen. Richting Delfzijl staat het er vol mee, dus die kant maar liever niet op! Op speciale luchtvaartkaarten staan deze keurig afgebeeld!
Landing
Als je omhoog gegaan bent, moet je ook een keertje naar beneden. In de lucht geeft de piloot instructies aan de passagiers over de landing en wat daar bij komt kijken. De piloot zoekt een landingsplaats op, liefst zo dicht mogelijk aan een weg, zodat de volgauto mooi dichtbij kan komen en er niet veel gesjouwd hoeft te worden. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Als er vanuit Veendam gevaren wordt, gaat het meestal richting Drentse Monden - Gieten/Borger. Een ieder weet dat daar nog voldoende ruimte is om veilig te kunnen landen. Niet iedere boer is even gelukkig als er op zijn of haar land geland wordt. Maar als ex landbouwer kan Smit bij de boeren wel een potje breken. In al die jaren heeft Smit de verzekeringsmaatschappij voor zijn WA en/of inzittenden verzekering nooit hoeven aanspreken! Na de veilige landing worden de passagiers gedoopt met champagne en ontvangen ze een doopcertificaat. Nog wel even afmelden bij de luchtverkeersleiding, want als er een zoektocht op touw gezet moet worden, loopt dat aardig in de papieren… De crew zorgt er voor dat de ballon weer netjes in de aanhanger wordt geladen en de volgende vaart kan beginnen.
Evenementen
Smit heeft al aan verschillende ballonevenementen in binnen- en buitenland meegedaan. Het meest tot de verbeelding spreekt Lorraine Mondial Air Ballons in Frankrijk. Op dit 2-jaarlijks festival dat gehouden wordt op een oude NAVO vliegbasis starten op de twee - 2km lange startbanen maar liefst 800 ballons. Geweldig! Ook evenementen in Toscane (Italië) en Oostenrijk zijn bezocht. Het jaarlijkse Meerstadfestival met zo’n 30 ballonnen is ook altijd spectaculair.
Toekomst
“De mooiste tijd hebben we wel gehad in de ballonvaart,” aldus Smit. “De crisis heeft roet in het eten gestrooid. Bovendien wordt het door de politiek schier onmogelijk gemaakt om nog op onze schaal te varen. Ook is de concurrentie groot met andere takken van luchtvaart zoals zweefvliegen, deltavliegen, parachutespringen en modelvliegsport.” Toch verwacht Smit weer een mooi vaarseizoen, wat we hem van harte toewensen, want er blijft natuurlijk voor deze hobby altijd wel belangstelling. Heeft Evert Smit er weer de wind onder….
