ParkstadVeendam.nl

Door Bert Woltjes

Vandaag (woensdag 3 april) is het echtpaar Geert Doddema (83) en Hennie Doddema-Stuut (80) 60 jaar getrouwd. Burgemeester Sipke Swierstra kwam, vergezeld van een grote bos bloemen, het echtpaar feliciteren.

Het echtpaar ontmoette elkaar op de kermis in Wildervank, wat toen nog plaats vond op het grasveld voor de voetbalvelden aan de Woortmanslaan, maar men kende elkaar wel al een beetje tijdens het bekende rondje Kerkstraat in Veendam. 5 jaar later werd er getrouw in Veendam. Men ging eerst wonen in de Thorbeckestraat en later verhuisde men naar de Golf van Riga en nog weer later naar Bocht Oosterdiep. Men woont nu al weer 19 jaar op het huidig adres aan de Odewaldlaan in Wildervank.

Dhr. Doddema werkte eerst bij Phoenix en later bij Hanab (Wat nu Visser-Smit-Hanab heet) Daarna ging hij met de VUT. Mevr. Doddema werkte jaren lang in modewinkels in Veendam, zoals Bakker, Blanke en First Lady. Het echtpaar kreeg 3 kinderen, 7 kleinkinderen (waarvan 1 is overleden) en 3 achterkleinkinderen en het vierde achterkleinkind is onderweg.

Na drie succesvolle en drukbezochte voorstellingen van ‘Streekgenoten’, Joden in de Veenkoloniën’ in diverse Noordelijke theaters heeft zondag de vierde en laatste muzikale en verhalende voorstelling plaats gevonden over de muzikale familie Stoppelman. De grote zaal van het Kerkelijk Centrum De Voorhof in Westerbork was met een zeer ruim publiek totaal uitverkocht. Er was meer belangstelling voor dan de ruimte toeliet. De herdenkingsvoorstelling was overweldigend en aangrijpend.

In dit bijzondere podiumproject is het intrigerende verhaal verteld van de muzikale Joodse familie Stoppelman uit Oude Pekela, die voor de Tweede Wereldoorlog op vele bruiloften en partijen speelde. Het achtkoppige strijkorkest van vader Lazarus en zijn zeven zonen trad op bij trouwerijen en feesten, waar de Stoppelmannen graag geziene gasten waren.

Heel bijzonder was de aanwezigheid van de nazaat Paul Stoppelman. Alle kinderen van Lazarus Stoppelman, hun partners en bijna alle kleinkinderen zijn omgebracht. Twee kleinzoons van Lazarus broer Mozes zitten tweeënhalf jaar in een Duits concentratiekamp en worden als de Russen naderen op dodenmars gestuurd. Emil Stoppelman overleeft dit niet, zijn broer Eugen overleeft wel. Hij trouwt na de oorlog een andere Joodse overlevende en ze krijgen twee zonen. Waarvan Paul Stoppelman aanwezig was afgelopen zondag in Westerbork.

Verteller Beno Hofman las een brief voor van een van de Stoppenmannen vlak voordat hij vanuit Westerbork werd doorgestuurd naar Auswitch. Zonder te weten wat er allemaal boven z’n hoofd hangt klinkt in zijn brief hoop in door. Hij schreef aan zijn verloofde: “Na mijn terugkeer kunnen onze luchtkastelen worden vervuld.” Na de aankomst in Auswitch gaat hij meteen door naar de gaskamer.

Na het eindigen van het voorlezen had het hem zichtbaar geraakt. Hofman: “Met je er zo in te verdiepen in de Joodse geschiedenis, en je weet hoe het met de familie Stoppelman is afgelopen, en met bijna alle Joden, komt het natuurlijk heel dichtbij. En als je weet dat er maar een enkeling de concentratiekamp overleefde. Zoals Eugen Stoppelman, die twee en een half jaar concentratiekamp en een dodenmars heeft overleeft. Van die eens zo omvangrijke Joodse Veenkoloniale familie Stoppelman er is nog nauwelijks iemand meer. Dat doet natuurlijk iets met je.”

Ook aan Bert Hadders was het zichtbaar aangrijpend. “Ik heb me in het verhaal verdiept en er boeken over gelezen. Mijn insteek was om deze mensen een gezicht te geven. De omlijsting met deze beeldende liedjes brengt het heel dicht bij. Met een verhaal en een naam begrijpen mensen het beter dan met cijfers. Des te schrijnender wordt ook de afloop.”

De muzikale en verhalende herdenkingsvoorstelling over de muzikale familie Stoppelman werd omlijst met beeldende liedjes van Bert Hadders. Van arrangeur Tim Nobel is de opzwepende klezmermuziek uitgevoerd door het veelgevraagde 'Bolotny Trio'. Het mooie stemgeluid van mezzosopraan Hanneke Tichelaar verrijkte de gelieerde klassieke werken door het 75-koppige orkest van de Veenkoloniën, het VKSO, o.l.v. dirigent Lubertus Leutscher. De vaste VKSO harpeniste Nienke van Leijden had haar leerlinge Rian Lenting gevraagd of ze voor het project tweestemmig mee wilde spelen. De stad Groninger historicus Beno Hofman vertelde het intrigerende verhaal van de muzikale Joodse familie.

Deze laatste voorstelling, een herdenkingsvoorstelling van ‘Streekgenoten’, Joden in de Veenkoloniën’ was tevens een overgangsvoorstelling naar de aankomende serie: ‘Streekgenoten, Stad, Streek en Trouw’. Een serie voorstellingen met familieverhalen, poëzie,  pianomuziek, zang, en performances die de Stichting Narare met ROODPALEIS vanaf 31 maart gaat uitvoeren. Een bijzondere compositie in deze reeks voorstellingen is 'Machmes Wos' dat in 1996 gecomponeerd is voor de speelfilm 'For My Baby'.

Het is een prachtig lied getoonzet door componist Louis Andriessen (wereldpremière van een nieuwe bewerking) en in 2019 op verzoek van Andriessen en Torenbos door Bob Zimmerman bewerkt voor zowel groot orkest als voor kleine bezetting. Dit 'Machmes Wos' vormde tevens de rode draad tijdens deze herdenkingsvoorstelling. Centraal in ‘Streekgenoten, Stad, Streek en Trouw’ staan de ooggetuigenherinneringen van de Holocaust gedurende 1940-1945.

Bij de voorstelling in Westerbork werd tijdens het indringende lied ‘Machmes Wos’ op niet eerder vertoonde wijze stilgestaan aan de periode ’40-’45. In het bijzijn van zeker 10 streekgenoten, waaronder een 100- jarige, die ooggetuigen waren, en hun opgetekende herinneringen middels een ongeopende brief – op indrukwekkende wijze- ceremonieel achterlieten.

Arrangeur Tim Nobel greep het voorlezen van de brief ook aan. Het was voor hem een ontzettend bijzonder project om aan mee te werken. “Met al die factoren en met zo’n veelzijdig programma. Het is amateurkunst met professionele kunst en verschillende disciplines bij elkaar. Het was een volledige cross-over.” Violist Sergei Bolotny van het NNO, en eerste violist en concertmeester van het VKSO, speelde op hoog niveau. Hij heeft op allerlei concoursen meegedaan en internationale prijzen gewonnen. Sergei treedt o.a. op in het 'Bolotny Trio', samen met Tim Nobel en Don Hofstee.

Voor Paul Stoppelman was het ook zeer emotioneel. Hij was zeer aangenaam verrast door de prachtige uitvoering. Zijn vader Eugen kwam oorspronkelijk uit Groningen. Waar hij na de oorlog geen familie meer aantrof. In Amsterdam had zijn vader zijn moeder leren kennen, ook zij was een Joodse overlevende.

In het bijzijn van een groot aanwezig publiek, nazaat Paul Stoppelman, componist en arrangeur Bob Zimmerman en zelfs de commissaris van de Koning in provincie Drenthe Jetta Klijnsma, werd de reeks ‘Streekgenoten’, Joden in de Veenkoloniën, waardig afgesloten om vervolgens over te gaan naar een intrigerende reeks: ‘Streekgenoten, Stad, Streek en Trouw’.  

Zie: www.vanplan.nl , www.narare.nl en www.roodpaleis.nl

Van 31 maart tot 7 april is het wereldwijd autisme awareness week, een week waarin wordt stilgestaan bij autisme.

Communicatie. dit is vaak lastig voor mensen met autisme. Niet alleen de woorden die gesproken worden maar vooral de woorden die niet uitgesproken worden zorgen voor verwarring. Non-verbale communicatie, voor de meeste mensen is dat een tweede natuur maar mensen met autisme hebben daar moeite mee, het oppikken van gezichtsuitdrukkingen of lichaamshouding van anderen is vaak een hele uitdaging en kost veel energie. ook het gesproken woord kan tot veel verwarring zorgen, als je zegt "het regent pijpenstelen" zullen weinig autisten verbaasd omhoog kijken maar het gebruik van veel omhalen of metaforen in een gesprek met een autistisch persoon kan er toe leiden dat deze het gesprek niet meer kan volgen, mensen met autisme hebben de neiging om veel dingen letterlijk te nemen. Grapjes, plagerijtjes of sarcasme kunnen volledig langs ons heen gaan of verkeerd geïnterpreteerd worden.

En toch hoeft het niet een probleem te zijn als je een aantal tips in je achterhoofd houd. Mensen met autisme houden van directe communicatie zonder veel omhaal. Wees ook expliciet, "zo meteen" is niets zeggend, "over 10 minuten" schept duidelijkheid. Probeer ook beeldspraak te vermijden, dit voorkomt dat dingen letterlijk genomen worden. Ga zeker geen "ja" zeggen als je nee bedoelt, de kans ik groot dat de non-verbale boodschap niet opgepikt word. En als je merkt dat een grapje niet begrepen word, leg dan gewoon uit dat het als grapje bedoeld was. Het is net als een Belg en een Nederlander die met elkaar praten, ze spreken beide nederlands maar er zitten verschillen in de nuances, dit is vergelijkbaar met communiceren met mensen met autisme.

Dinsdagmorgen is de fontein geplaatst in het winkelhart van Veendam.  Vanaf Constructiebedrijf Luttjeboer BV op Ommelanderwijk kwam het gevaarte aan en is op zijn plek gezet. Vervolgens is de ronde bol er nog opgeplaatst. 

De werkzaamheden aan het Raadhuisplein en Veenlustplein verlopen op schema.

Het jaarlijks voorjaarsconcert van popkoor Funism uit Veendam wordt dit jaar op zaterdag 13 april gegeven in het Margaretha Hardenberg Cultuurcentrum, Torenstraat 108 in Wildervank. Zaal open om 19.30 uur en aanvang om 20.00 uur. Kaarten zijn in de voorverkoop verkrijgbaar bij I-KOOK Veendam, Transportweg 10, bij de leden en mits niet uitverkocht aan de zaal. Een hele avond muzikaal vermaak voor slechts € 6,00. In de pauze is er een verloting met leuke prijzen!

Het 35 leden tellende koor wordt geleidt door muzikaal multitalent Ninke Ballema. De nummers die deze avond ten gehore worden gebracht zijn gearrangeerd door Ninke en allemaal meerstemmig gezongen. Het repertoire omvat veelal Engelstalige maar ook Nederlandstalige nummers. Ook het afgelopen seizoen heeft het koor weer een aantal nieuwe nummers ingestudeerd. Door elk seizoen een aantal nieuwe nummers toe te voegen aan het toch al gevarieerde repertoire houdt het koor het voor haar eigen publiek altijd weer verrassend. Om de stemmen goed tot hun recht te laten komen treden zij uitsluitend op zonder teksten onder hun neus.

Het koor repeteert op de woensdagavond in het verenigingsgebouw van de hervormde gemeente aan de Nieuweweg 2 in Muntendam. Mensen die geïnteresseerd zijn in het koor kunnen meer informatie vinden op de website www.funism.nl

Wederom is het de samenstellers gelukt weer een mooie expositie te kunnen samen stellen uit schitterend werk van amateurkunstenaars uit Veendam en omgeving.

Galerie Rendezvous is gevestigd aan de Promenade 25 te Veendam en wordt helemaal gerund door mensen op vrijwillige basis. De doelstelling is de leegstand in Veendam op te fleuren, en daarmee een podium te geven aan amateurkunstenaars voor een periode van twee maanden.

De eigenaar van het leegstaand pand, dhr. J. Savenije stelt zijn pand hiervoor gratis ter beschikking.

De expositie loopt t/m 25 mei 2019 en is de bezichtigen op vrijdagmiddag en zaterdagmiddag van 12.30 tot 17.00 uur.

Nieuwe exposanten kunnen zich informeren middels onze website www.galerierendezvous.weebly.com

Op 25 maart is de gemeente Veendam akkoord gegaan met een aanvullend krediet van 9,3 miljoen euro voor de bouw van het leer- en sportpark aan de Langeleegte. De Winkler Prins laat in haar nieuwsbrief weten hier heel blij mee te zijn, want dit betekent dat er kan worden gestart met de realisatie van het project. De verwachting is dat de bouw rond zomer 2020 begint. De oplevering staat gepland voor het derde kwartaal van 2021. 

Foto Gerrit Dopper

Zaterdag 13 april geeft de Winkler Prins Harmonie uit Veendam haar 42e jaarlijkse concert in Cultuurcentrum vanBeresteyn in Veendam. Aanvang 20.15 uur.

Het orkest, bestaande uit leerlingen, oud-leerlingen, personeelsleden en oud-personeelsleden, heeft onder leiding van dirigent Jack Horst weer een geheel nieuw repertoire ingestudeerd. Het concert wordt geopend met een thema uit de Monty Python-film "The Holy Grail". In het openingsblokje komt ook een werk van de Canadese componist Robert Buckley voorbij: "Echoes of the Silent". Na een kort intermezzo door twee pianisten die deelnamen aan de Winkler Prins Talentenjacht Unplugged vervolgt de WPH met o.a. "Libertango" van de bekende tango-componist Astor Piazolla en twee swingende composities van de Nederlandse componist Peter Kleine Schaars.

De avond wordt afgesloten met een blokje popmuziek. Met het grote succes van de film van Queen mag een nummer van deze formatie niet ontbreken in het programma van de Veendammer muzikanten. Gekozen is voor "Innuendo", de wat minder bekende tegenhanger van "Bohemian Rhapsody". En wie kent niet de hit van Meat Loaf: "Paradise by the Dashboard Light"?

Kortom: een avond gevarieerde muziek door enthousiaste muzikanten.

Kaarten zijn verkrijgbaar aan de zaal en te reserveren door een mailtje te sturen naar kaarten@wpharmonie.nl. De toegangsprijs is € 8,00 voor volwassenen en € 5,00 voor kinderen en leerlingen van Winkler Prins.

De muzikanten kijken er naar uit u te mogen begroeten bij het concert.

Van 31 maart tot 7 april is het wereldwijd autisme awareness week, een week waarin wordt stilgestaan bij autisme.

Hoe kom je nu te weten of je een autisme spectrum stoornis (ASS) hebt? of bijvoorbeeld je partner of je kind? In Nederland kan alleen een GGZ instelling deze diagnose afgeven, ik zal proberen dit proces hier uit mijn eigen ervaring te beschrijven.

Het begint bij de huisarts nadat mensen zijn vastgelopen in hun dagelijkse leven. Vastgelopen op school, op het werk of in de thuissituatie. De symptomen kunnen heel divers zijn, kinderen die onhandelbaar zijn of volledig in zichzelf gekeerd, chronische vermoeidheidsklachten, of zoals in mijn geval in een burnout belanden na een reorganisatie op het werk. Ook kan the zich manivesteren in tal van vage lichamelijke klachten zonder een duidelijke fysieke oorzaak. De huisarts zal in ieder geval uitsluiten dat er een lichamelijke oorzaak is voor de klachten, er zal dus bloed geprikt worden om op een vitamine tekort of ontstekings waarden te testen. Als dat allemaal niet het geval blijkt te zijn dan word je doorverwezen naar de psychologische ondersteuner van de huisarts (PoH), deze zal gaan kijken of hij of zij duidelijke aanwijzingen kan vinden wat de klachten verklaren. Als de PoH er niet uit komt, of als deze een duidelijk vermoeden heeft van wat er aan de hand is, dan word je doorverwezen naar de specialistische hulp van de GGZ.

De GGZ kent helaas lange wachtlijsten, tot 6 maanden soms, voordat je uitgenodigd word voor een intake. Er zijn dankzij de marktwerking in de zorg meerdere aanbieders van GGZ diensten en het kan handig zijn om via je zorgverzekering te informeren of zij kunnen helpen bij wachtlijstbemiddeling. Je bent niet verplicht om naar de GGZ instantie te gaan die je huisarts je aanraad of waarmee deze afspraken heeft, je kunt ook kiezen voor een concurrent of een vestiging die verder weg ligt. Ik kwam uit bij een GGZ instantie in Assen want daar was de wachtlijst maar 8 weken terwijl deze in Veendam of Groningen tegen de 6 maanden aanliepen. GGZ hulp valt onder de basis verzekering maar informeer van te voren of je zorgverzekeraar een contract heeft met de aanbieder en of er, buiten het eigen risico om, geen extra kosten aan zitten. Dit voorkomt verassingen achteraf.

Word je eenmaal uitgenodigd voor een intake dan zal een psycholoog van de GGZ met je in gesprek, deze intake zal een aantal sessies duren waarin je, aan de hand van de doorverwijzing van de PoH, gevraagd word om te beschrijven wat je problemen zijn en hoe lang deze problemen al spelen. ASS is een aangeboren eigenschap dus zal men proberen om vast te stellen dat de problemen in meer of mindere mate al aanwezig waren in de kindertijd. Heeft men voldoende aanwijzingen dan treed er een protocol in werking, deze is beschreven in het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, een handboek uitgegeven door de American Psychiatric Association. Sinds 2013 gebruikt men versie 5 van dit handboek (DSM-5 of DSM-V). Een van de onderdelen van dit protocol is een ontwikkelingsamnese, een gesprek met iemand die je van jongs af aan goed kent, bij voorkeur een ouder en het liefst je moeder. Deze persoon mag dan vertellen hoe je jeugd was vanaf je geboorte. Uiteindelijk beoordeeld de GGZ alle gesprekken op 7 gedragskenmerken, 5 hiervan moeten in ieder geval tevoorschijn gekomen zijn tijdens de gesprekken om de diagnose ASS te krijgen.

En dan heb je te horen gekregen dat je ASS hebt, hoe dan verder? Het traject is niet afgelopen bij alleen het vaststellen van de eigenschap bij cliënten. Na de diagnose komt er een behandelplan, niet om je te genezen want dat gaat niet bij een aangeboren eigenschap en bovendien is het geen ziekte maar om je te leren omgaan met de ASS, dit noemt men de psycho educatie. In een aantal groepssessies met lotgenoten die dezelfde diagnose hebben gekregen ga je in gesprek over hoe de ASS zich bij jou uit. Je zult ontdekken dat je niet de enige bent met bepaalde problemen en dat anderen soms creatieve oplossingen hebben om met deze problemen om te gaan. Al met al is dit een tijd waarin je jezelf eigenlijk opnieuw leert kennen en begrijpen. Na dit traject zal er gekeken worden of er nog verdere hulp nodig is zoals trainingen, begeleiding of hulp vanuit de gemeente via de WMO.

Het is geen makkelijk traject, van het begin tot aan de diagnose ben je al snel een half jaar verder. Vooral de gesprekken met de GGZ kunnen geestelijk erg vermoeiend zijn. Aan het eind van het traject ben je nog steeds dezelfde persoon met dezelfde trekjes maar je weet in ieder geval wat er met je aan de hand is, hoe je er mee om kunt gaan en dat je niet de enige bent.

Denk je nu "ik zou best nog wel eens ASS kunnen hebben" dan is er een online AQ test op https://www.aspergersyndroom.nl/index.php/doe-de-test.html. Dit is geen diagnose maar hooguit een indicatie dat er wat aan de hand zou kunnen zijn zodat je een afspraak kunt maken met je huisarts voor een vervolg onderzoek.