Nieuws

Tekst Hans van Noort [ hansvannoort@parkstadveendam.nl ] 

Al sinds 17 juli 1687 prijkt aan het Oosterdiep in Wildervank een schitterend kerkgebouw. Ruim 3 eeuwen! Het is nu géén kerk meer, maar een Cultuurcentrum. Rondom de kerk het kerkhof. Vele bekende en onbekende Wildervanksters hebben hier hun laatste rustplaats gevonden. En zoals dat gaat, heb je overledenen gekend dan wordt het graf nog onderhouden. Zodra het onbekenden worden, is het animo verdwenen. Anno 2020 zijn de grafzerken, -stenen en -monumenten door de tand des tijds aangetast. Gelukkig is een groep vrijwilligers die onder de bezielde leiding van Fenna en Jaap Pomp, elke veertien dagen - op zaterdagochtend aanwezig is, om alles in zijn volle luister te herstellen. Er wordt gepoetst, schoongemaakt, letters opnieuw beschilderd én loden letters vervangen.

Lodewijk Meijer is een van die vrijwilligers en al ruim 8 jaar actief op het kerkhof. Hij werkt aan het herstel van de loden letters. Lodewijk is 75 jaar en heeft een werkzaam leven achter de rug bij de firma De Boer in Slochteren en bij Centraal Staal in Groningen. Bij De Boer werkt hij 25 jaar als lasser met voornamelijk werk voor de NAM. Bij Centraal Staal heeft hij een functie in het magazijn. Techniek en metaal zijn de woorden die op zijn lijf geschreven zijn.

De belettering van verschillende grafmonumenten was in het verleden een dure grap. Je komt het slechts tegen op grote grafmonumenten. De tekst (letters) werd eerst uitgefreesd in een marmeren plaat, plus een paar gaatjes/puntjes om de letters goed aan het marmer te kunnen hechten. Vervolgens met vloeibaar lood ingegoten, waarna het overtollige lood eraf geschuurd werd. Dit alles in het horizontale vlak, de plaat kun je gemakkelijk neerleggen. Loonkosten waren laag en veel lood had je niet nodig. Door de jaren heen, we praten al snel over 100 jaar en meer, krijgt het weer vat op de letters. Er komt regenwater achter en na een flinke nachtvorst springen de letters spontaan van het marmer. Dit is natuurlijk niet fraai. Sommige letters nog netjes, bij andere ontbreekt het lood.Het is wat tegenstrijdig, want lood werd in het verleden juist gebruik omdat het zéér corrosie bestendige eigenschappen bezit. Het is niet zozeer het lood zelf dat wordt aangetast, maar juist de aanhechting in het steen!

Hierboven een grafmonument waar vele letters en leestekens ontbreken.

Lodewijk stoort zich daaraan en laat in zich omgaan hoe hij dit zou kunnen herstellen. Probleem is dat je het grafmonument niet eventjes op zijn kant kunt leggen, dus je moet het nu doen op het verticale vlak. Creatief als hij is, bedenkt hij een oplossing. We volgen Lodewijk bij de herstelwerkzaamheden.

Lodewijk gaat het vloeibare lood in het malletje gieten.

Alles wat hij nodig heeft, neemt hij van huis mee. Brander, gereedschap, het lood en natuurlijk een gasfles. De door hem zelf vervaardigde gietpannetje met lange steel en malletjes ontbreken niet. De malletjes zijn gemaakt van hout. Hij heeft ze uitgefreesd en van een kleine uitsparing/opening voorzien. Hierdoor kan het vloeibare lood (ca. 700 °C ) in de gaatjes en de letter lopen. Het stolt vrijwel direct (zie hierboven). Dan haalt hij met een tangetje de loden letters van het grafmonument.

loden afgietsels.

Dan begint het pas écht. Lodewijk neemt de loden afgietsels, maar ook leestekens als punten, komma’s en streepjes, mee naar huis, alwaar hij ze één voor één moet afslijpen en afvijlen, zodat alléén de letter + puntjes overblijven. Iedere letter vraagt zeker nog een uur werk! Het zijn niet slechts enkele letters, die ontbreken, bij sommige grafmonumenten ontbreken hele woorden en/of zinnen. Je bent dat wel “even” bezig. Lodewijk laat zich niet gemakkelijk uit het lood slaan, dus dat komt wel goed. Als dit gedaan is kunnen ze letters teruggeplaatst worden op het grafmonument. Met een speciale lijm druk Lodewijk de letters weer op zijn plaats. ”Zit het dan weer 100 jaar, dan mogen we toch niet mopperen,” glimlacht Lodewijk. Lodewijk deed dit werk meestal met zijn vaste maatje, dhr. Bakker. Helaas is die een paar maanden geleden op 92-jarige leeftijd overleden. Het lood krijgt hij van afval van o.a. loodslabben van dakbedekkingen. Dat zijn de kosten niet! Je moet met het werken met lood wel een beetje oppassen. De looddampen die vrijkomen bij de verhitting zijn nogal giftig.

Het herstellen van de loden letters is niet het enige wat Lodewijk doet. Ook repareert hij hekwerken en maakt sierwerken voor bovenop een grafmonument zoals onderstaande afbeelding.

Loden letters worden vanaf medio 19e gebruikt in/op grafmonumenten. Deze trend duurt tot ca. 1930. Vermoedelijk is dit over komen waaien vanuit Engeland. Er zijn twee varianten. Eén waarbij de letters ingekapt worden in een marmeren tekstplaat (zoals hier) en daarna met lood worden gevuld. Een tweede methode is die waarbij de letters op de steen worden aangebracht. Vaak worden dan andere metalen gebruikt als brons en messing. Heden ten dage worden de letters ook vervaardigd van RVS. (bron: cultureel erfgoed)

Bijzonder is dat Fenna en Jaap Pomp de belettering met loden letters in een marmeren plaat ook gezien hebben op begraafplaatsen/kerkhoven in Nieuw-Zeeland en in Suriname.

Een door Lodewijk Meijer geheel hersteld grafmonument.

Mooi te zien dat het kerkhof van de Margaretha Hardenbergkerk zo opknapt. Dankzij de inzet van velen. Het opnieuw beletteren met loden letters van grafmonumenten, het werk van Lodewijk Meijer, is uniek in Nederland. Fijn dat ze zo’n creatieve techneut in hun vrijwilligersclub hebben rondlopen.

Ook zin om daar eens iets te doen en/of te helpen:
Bel Fenna Pomp: 06.20973316 of mail cqxs1106@kpnmail.nl

De kans is groot dat je Lodewijk ontmoet. Hij kan je alles vertellen over zijn schitterend werk.

Donderdagochtend kreeg imker Bennie van Buizen uit Nieuwediep met zijn boeiende lezing over bijen zijn toehoorders op het puntje van de stoel. Uiteraard waren die stoelen geplaatst volgens de anderhalve meter maatregel. Desondanks was het een leuke opkomst.

Het was een lezing voor volwassenen, waarin de imker uitgebreid vertelde over de bijen en hun leefomgeving. Maar ook de kinderen, die met hun ouders waren meegekomen, kon hij helemaal meenemen in de leefwereld van de honingbij. Met in de zichtkast, die overigens was afgesloten, 2000 bijen en hun koningin.

Bennie teelt zijn bijen op hun zachtaardigheid. De zichtkast bij zijn huis is open. Kinderen kunnen voor wie dat durft zelfs over de bijen heen strijken. De imker stelt ze op hun gemak zodat ze er niet bang voor worden. Ze leren ook waarderen voor wat er in de natuur gebeurd.

De gediplomeerde imker heeft 11 kasten staan in Veendam en bij zijn huis in Nieuwediep, met tussen de 40.000 en 60.000 bijen.

In iedere kast zit een bijenvolk met een koningin die de baas is. Maar als het volk vindt dat de koningin niet goed haar best doet wordt ze afgezet en mag ze vertrekken. Uit een eitje wordt een larve geboren waar verder niets aan te zien is. Het verschil zit ‘m in het voedsel dat de standaard bijen niet krijgen: de koninginnengelei die speciale enzymen bevat. Deze enzymen zorgen ervoor dat ze groeit als koningin met ook een veel groter achterlichaam.

Ze leeft ook veel langer dan een gewone bij. Een winterbij kan in het beste geval 6 maanden oud worden en een zomerbij 6 weken. De koningin kan 3 tot zelfs 4 jaar oud worden.

De koningin moet de bruidsvlucht gaan doen en paren met een dar (mannetjesbij). De snelste en sterkste dar is winnaar van de achtervolging en mag met de koningin gaan paren. Dat hij wel met de dood moet bekopen. Het lozen is met zo’n kracht dat de dar als het ware wordt weggeschoten en ook nog een stukje van zijn ‘hulpstuk’ kwijtraakt. Ze komt bevrucht weer terug. Drie jaar lang gaat ze aan de leg met bijna 2000 eitjes per dag.

In 2016 had Bennie besloten om imker te worden. Het was een roeping, en had het altijd al willen zijn. Zijn overgrootvader Evert Heidema, de opa van zijn oma, is ook imker geweest zonder dat hij het wist. Toen hij voor oma en opa een potje honing had meegebracht, en vertelde imker te zijn geworden, had oma opa even naar boven gestuurd om een foto te halen. Terwijl opa de foto liet zien waarop zijn overgrootvader als imker staat had oma het verhaal verteld.

Imker Bennie geeft regelmatig lezingen op scholen en presentaties op markten. In de bibliotheek had hij verschillende soorten honing uitgestald. Dat werd op de proef genomen. De deelnemers gingen ook aan de slag met het maken (rollen) van waskaarsen.

Door Peter Panneman

Bennie van Buizen uit Veendam wordt per 1 augustus 2020 de nieuwe voorzitter van Tuinvereniging Tuinrecreatie Veendam in het Recreatiepark Borgerswold. Hij volgt hiermee Hessel Nieboer op die na 6 jaar de voorzittershamer heeft doorgegeven. Nieboer blijft wel verbonden aan de Tuinvereniging door middel van de kindertuinen. `De saamhorigheid moet terugkomen binnen de vereniging` aldus de nieuwbakken voorzitter Bennie van Buizen (41) die graag aan de slag wil met de vereniging en heeft inmiddels de Oogstfeest en de Open dag bovenaan het verlanglijstje staan. Tevens zal het huidige verenigingsgebouw binnenkort opgeknapt worden. Maar ook aan de overlast van auto`s en vandalisme op het tuinencomplex moet een definitief einde komen. Om het ledental stabiel te houden gaan we ons richten op de jeugd die we nauwer in contact willen brengen met de natuur` aldus de voorzitter die zelf inmiddels een bijenstal op het complex heeft.

De vereniging wil de kinderen in staat stellen om op haar tuincomplex, onder leiding van vrijwilligers, op een stukje grond van 20 vierkante meter te gaan tuinieren. Ze komen zo op een plezierige manier nauwer in contact met de natuur. Op hun eigen tuintje kunnen ze immers volledig het (zaaien, ontkiemen, bloeien en afsterven), van de gewassen van zeer nabij meemaken. Een aantal scholen maken daar al dankbaar gebruik van.

De tuinvereniging bestaat 24 mei 2021 precies 50 jaar en kent een stabiel ledental van 80 leden en er zijn circa 100 tuinen aanwezig. Voor wie belangstelling heeft voor een tuin of kindertuinen, meer info op www.detoene.nl

Door Peter Panneman

Ook woensdagavond werd er wederom druk gereden vanuit de Eemshaven via de N33 met onderdelen voor Windpark N33. In Wildervanksterdallen gingen de drie exceptioneel transporten keren om vervolgens via de afrit Veendam naar de N366 via een oversteek naar het Vosseveld door te rijden naar de Zuider- en Noorderweg waar binnenkort ook 4 windturbines worden opgebouwd.

Om via de N366 naar het Vosseveld te komen werden de vangrails tijdelijk verwijderd zodat het transport gemakkelijk de oversteek kon maken en zijn weg kon vervolgen. Het verkeer op de N366 werd daarvoor tijdelijk stilgelegd.

Dinsdag is het wekelijks Schaakcafé van Schaakclub Veendam en Bibliotheek Veendam voor het tweede jaar weer van start gegaan. Vanwege de coronacrises was het in een aangepaste setting. Dankzij de maatregelen kon het wekelijkse schaakcafé weer van start gaan.

Er wordt gespeeld aan langere tafels en met dubbele schaakborden achter elkaar. Zo kan de afstand worden gewaarborgd en delen de spelers geen materialen. De spelers zitten aan de lengterichting van de tafel aan de korte zijde om een flinke afstand te hebben. Gaat een deelnemer met iemand anders schaken wordt het bord met de stukken meegenomen, en tegen het andere bord van de nieuwe tegenspeler geschoven.

 “De week ervoor heeft het bestuur het uitgeprobeerd. Het was even wennen, maar het ging prima”, verteld Piet Jongejan. “We zitten op een geweldige locatie. Op het balkon van de bibliotheek, dat voor het eerst is. Het is een ruimte waar van alle kanten goed geventileerd wordt.”

Het Schaakcafé is met vrije inloop. Normaal doen er zo’n 10 tot 12 deelnemers mee. Op de aangepaste editie had de Schaakclub Veendam op ongeveer 6 personen gerekend. Maar met 13 deelnemers was men blij verrast.

Na afloop worden de stukken weer schoongemaakt. Zo wordt voorkomen dat besmetting plaatsvind via de schaakstukken van de tegenspeler.

Tijdens het zetten van een stuk moet de tegenstander ook altijd even melden op welk veld het stuk wordt geplaatst. Het bord is onderverdeeld in 64 rijen en kolommen. De rijen zijn van 1 tot en met 8 genummerd, en de kolommen verdeeld van A tot en met H. Voor de overzichtelijkheid van beide schakers houdt de speler op zijn eigen bord ook de zetten van zijn tegenspeler bij. Ook dat was eerst even wennen.

Naast de deelnemers van de schaakclub doen ook aanmerkelijk veel spelers mee van buiten. Piet Jongejan: “Het doel is ook om mensen een stukje ontspanning te bieden en een leuke middag te bezorgen. De spelers van buiten zijn mensen die vroeger hebben leren schaken, of via internet online schaken. Tijdens het schaakcafé kun je andere spelers ontmoeten en natuurlijk staan er schaakborden klaar om zelf een potje te spelen. Vorig jaar hadden we ook twee buurmannen die altijd samen schaakten.”

“Ook als je het nog niet zo goed kunt en graag wilt leren schaken, ben je van harte welkom. Leden van Schaakclub Veendam kunnen je deze middag stap-voor-stap beter leren schaken.”

De eerste aflevering van Biezunder! gaat over Jan ten Doornkaat uit Wildervank. Jan heeft een bijzondere hobby, namelijk het verzamelen van clipjes van blikjes. Met deze clipjes maakt hij kunstvoorwerpen. Eén van de pronkstukken is een paard dat helemaal is beplakt is met deze aluminium clipjes in diverse kleuren.

Programmering kabelkrant van Veendam:

Donderdag 30 juli: 14:00 uur – 20:30 uur
Vrijdag 31 juli: 10:00 uur – 18:00 uur
Zaterdag 1 augustus: 12:00 uur – 20:30 uur
Zondag 2 augustus: 14:00 uur

Kabelkrant Veendam
De kabelkrant kunt u ook bekijken bij de SKV op de volgende tv kanalen: HD kanaal 996, SD kanaal 905 en Analoog kanaal 66.

App
Of download de gratis app voor de mobiele telefoon in de Play Store (Android).

Geen SKV aansluiting.
Dan kunt via de website van ParkstadVeendam.nl de kabelkrant van Veendam volgen.

Donderdag 30 juli geeft imker Bennie van Buizen in Bibliotheek Veendam een lezing voor volwassenen. Deze ochtend vertelt hij alles bijen en hun leefomgeving.

Donderdag 30 juli komt imker Bennie van Buizen langs in Bibliotheek Veendam. Hij wordt vergezeld door een aantal van zijn bijen. De imker vertelt deze ochtend over de bijen en hun leefomgeving. Daarnaast gaan de deelnemers ook zelf aan de slag. Zo gaan we Groningse honing proeven en maken we waskaarsen.

De lezing op donderdag 30 juli begint om 10.00 uur en duurt tot 11.30 uur. Aanmelden kan via de website biblionetgroningen.nl/veendam of door een mail te sturen naar veendam@biblionetgroningen.nl. De deelname is gratis.

Parkstadveendam komt binnenkort met de eerste aflevering van “Biezunder!”.

De afleveringen van deze serie gaan over, zoals de titel al aangeeft, bijzondere mensen, bijzondere hobby’s, bijzondere gebeurtenissen. Parkstadveendam.nl gaat op bezoek voor een verslag ter plaatse.

De eerste aflevering gaat over Jan ten Doornkaat uit Wildervank. Jan heeft een bijzondere hobby, namelijk het verzamelen van clipjes van blikjes. Met deze clipjes maakt hij kunstvoorwerpen. Een van de pronkstukken is een paard dat van voor tot achter beplakt is met deze aluminium clipjes in diverse kleuren.

“Biezunder” heeft tot doel de echte mens te laten zien in al zijn variaties die in onze maatschappij een bijzonder plek innemen en het verhaal er achter.

De afleveringen zullen te zien zijn op Parkstadveendam.nl en op de kabelkrant op SKV.

Ken je iemand die in deze serie zou passen ! Tip ons!

Mail naar : info@parkstadveendam.nl

Door Bert Woltjes

Westerdiepsterdallen (gemeente Veendam). In 1984 officieel geboekstaafd in het Guinness Book of Records als het kleinste dorp van Nederland met, toen nog, één inwoner. Dat was Bonney, van Bonifatius, Brattinga (75). Inmiddels woont er nog een gezin met een aantal kinderen. 

Het verhaal heeft inmiddels de status van een legende. Brattinga zat ooit in een bus die over de Kielsterachterweg reed, op weg naar een sollicitatie als biologieleraar in Stadskanaal. In het veenkoloniale landschap zag hij een handvol vervallen huizen en Brattinga dacht: "Als ik word aangenomen, dan ga ik daar wonen." En zo gebeurde het. Het is niet Stadskanaal geworden waar hij kwam te werken maar De Van Randwijk MAVO in de stad Groningen, nu H.N. Werkman College.

En die bus,….die rijdt nog steeds over de Kielsterachterweg van Groningen naar Stadskanaal of in omgekeerde volgorde.

Wie nu anno 2020 in de woning verzeild raakt waant zich in een heuse museum en dat is dan ook wat Bonney graag wil realiseren. Maar hij heeft zo veel spullen dat hij nog niet weet waar hij er mee heen moet. Rommelmarkten of Marktplaats.? Hij moet er eerst nog over denken wat hij in het te realiseren museum wil laten zien, maar zeker is dat het materialen/objecten zijn die met het kaartspel te maken hebben. Want in maart 1977 kreeg hij van een collega het spelletje Cartino, een soort Scrabble, niet met letters maar met afbeeldingen van speelkaarten. Gezien de rustige lange winteravonden leek het hem boeiend om spelletjes/objecten te verzamelen met speelkaarten als basis, dus ook speelkaarten en daar heeft hij er inmiddels zeer veel van.

Hij komt uit een gezin van 11 kinderen. Volgens Bonney een elftal met zijn vader als trainer/opvoeder en moeder zorgde voor de 2 winkels die de familie in Joure had waar Bonney geboren is.  Veel reizen, een grote familie, veel verzamelvrienden en leerlingen leidde er toe dat het een enorme verzameling is geworden die in zijn huis, gelegen langs het Westerdiepsterdallenkanaal, te vinden is.

Wonend in de rustieke Groningse aardappelvelden is het sorteren, registreren en uitstallen een heerlijke bezigheid. Maar krijgt het nooit de hoogste prioriteit en daardoor hoopt het zich op, aldus Bonney die eind vorige eeuw de zolder verbouwde tot een grote uitstalling van de verzameling. Maar het was niet genoeg, dus werd de woonkamer en schuur er ook bij betrokken.

Honderden voorwerpen met een speelkaart of met harten, schoppen, klaver of ruiten afgebeeld. Zo zijn er onder meer serviezen, beeldengroepen, asbakken, kleding, aanstekers, posters, DVD`s, CD`s, kaartdoosjes, tijdschriften en bridgeboeken, kortom Bonney woont eigenlijk in een museum.

In de oude boeren voorkamer bevinden zich honderden speelkaarten, boeken, LP`s, singles, schilderijen en kleding en….mappen met krantenknipsels over hemzelf en/of Westerdiepsterdallen.

Het kost niks. Alleen bewaren, aldus Bonney. En als hij dus iets tegenkomt wat anderen verzamelen, zoals bierblikken, kroonkurken, suikerzakjes, sigarenbandjes, balpennen, luciferdoosjes, Coca-Cola blikjes, bierblikjes. Hij bewaart het! Aangevuld met verzamelingen van inmiddels overleden vrienden die hij ook weer bewaart in zijn grote boerenschuur zoals ansichtkaarten met pijp rokende personen, met viooltjes, postzegels, aanstekers, Biggles en Suske en Wiske boeken en dus alles voor de mede verzamelaar.

Wilt u eens kijken bij Bonney? Men kan een afspraak maken door een e-mail te sturen naar bonneybrat@hotmail.com. Het kan wel even duren voor hij reageert want door alle drukke werkzaamheden die in het verzamelen en registreren gaan zitten bekijkt hij maar 2 of 3 keer per week zijn mail.

Deze vakantie kun je mee op reis tijdens het zomerprogramma van Bibliotheek Veendam. Kom wekelijks naar de kinderochtenden (10.00 – 11.30 uur) en reis langs zes bijzondere landen. Woensdag 29 juli bezoeken we de Sprookjeseilanden en spelen we de Sprookjesbingo.

Ga mee op reis! Deze ochtend komen we aan op de Sprookjeseilanden en gaan we een sprookjesbingo spelen. Luister naar het prachtige verhaal van Roodkapje en probeer je bingokaart als eerst vol te krijgen. Met deze voorleesbingo zijn er weer kleine prijsjes te winnen.

Aanmelden is niet nodig. We spelen deze ochtend 2 rondes (10.00 uur en 10.45 uur).

Kinderochtenden in de bibliotheek
Bibliotheek Veendam heeft deze zomer een programma voor kinderen en (groot)ouders. Elke woensdagochtend kun je in de bibliotheek op reis. Zes weken lang bezoeken we de leukste en gekste plekken. Van de Griezelkust naar Sportmanië en van het Dierenrijk naar Lachland. Wekelijks bezoeken we een ander land.  Kijk op www.biblionetgroningen.nl/veendam voor meer informatie.