HERKENNING - Afgelopen zaterdag vond de jaarlijkse Veteranendag plaats in de Borgerwoldhoeve. Het werd meer bezocht dan vorig jaar, er waren meer jongere veteranen dan in andere jaren. Naar de bijeenkomst in Veendam waren 125 veteranen gekomen, tegen 80 in het vorig jaar. Van de oudere veteranen hebben inmiddels de meeste van hen in Indië gediend. Veteranen van over de negentig jaar waren aanwezig en onder hen was iemand van 96 die op Sumatra heeft gediend.
De jongere veteranen zitten zo rond de dertig en zijn uitgezonden geweest voor vredesmissies, zoals in Libanon en Joegoslavië.
De openingstoespraak werd gehouden door Harry van der Laan, voorzitter van de BNMO (Bond van Nederlandse Militaire Oorlogs- en Dienstslachtoffers) afdeling Groningen. Heino Buikema hield als algemeen bestuurslid van de Vereniging Jonge Veteranen een indrukwekkende toespraak.
Struikelstenen
Burgemeester Meindert Schollema van de gemeente Pekela verraste de gasten met zijn toespraak. Hij had zijn officiële toespraak terzijde geschoven en vertelde over het weghalen van de twee struikelstenen in de nacht van vrijdag op zaterdag.
Waarschijnlijk zullen de daders hebben gedacht dat het om een stuk koper ging. Maar het betreft dunne messing plaatjes met een tekst van een Joods slachtoffer. De gedenkplaatjes zijn gelijmd op de steentjes. De struikelstenen zijn op de plek geplaatst waarvandaan de slachtoffers zijn weggevoerd en in vernietigingskampen terechtkwamen. Er is heel veel werk mee gemoeid geweest om de gedenkstenen door scholieren aan te brengen. Voor de burgemeester was het schokkend om het nieuws te vernemen.
Burgemeester Schollema doet een oproep aan de daders om ze ongeschonden terug te bezorgen. Dan zullen er ook geen acties meer worden ondernomen om uit te gaan zoeken wie tot deze daad in staat is geweest. Alles zal uit de kast worden gehaald om dit uit te zoeken. Het wordt gelijk gesteld als grafschennis, want met deze struikenstenen hebben de scholieren en de gemeente de slachtoffers eigenlijk een plekje gegeven.
Wereldwijd zijn er rond de 34.000 stenen gelegd en er zijn geen berichten bekend dat dit trieste feit elders is gebeurd.
Ook vertelde Burgemeester Schollema een persoonlijk verhaal over zijn grootouders en met name over zijn opa dat veel herkenbaars in zich had voor de aanwezigen.
Veteranen Inloophuis
Van het onlangs geopende Veteranen Inloophuis de Molenhoeve aan de Molenwijk in Veendam waren drie mensen aanwezig, waaronder Bert Nanninga en Harry van der Laan. De opening was op 2 juni door burgemeester Ab Meijerman.
Eigenlijk is de Ondersteuning en begeleiding Veteranen al vier jaar bezig. Maar er is aan de Molenwijk iets tastbaar gerealiseerd en kunnen ze nu laten zien dat er een veteranenhuis staat. De laatste periode is er meer bekendheid gekomen. Het Veteranenhuis is een ontmoetingsplek waar gezelligheid en saamhorigheid voorop staat, en wordt ondersteund door de gemeentes. Door de oud-militairen wordt het ontzettend gewaardeerd. En dagelijks komen er mensen langs in het Veteranenhuis Inloophuis. De doelstelling is hoofdzakelijk dat er gesprekken met elkaar kunnen worden gevoerd over de missies en de ervaringen. Want in een café wordt daar niet over gepraat, wat men zelf liever ook niet wil. Aan mensen met dezelfde ervaringen kunnen ze er hun verhaal kwijt en begrip ontvangen.
Daarnaast worden er gezamenlijke activiteiten ontplooit. Iedereen die een project in gedachten heeft is welkom en wordt daarin ondersteund. De ruimte is er. Er zijn mogelijkheden om te kanoën, het houden van fietstochten, gaan vissen of creatief bezig zijn.
Veteranen uit de oudere generatie komen er niet zo gauw. Vroeger praatte men er niet over. De generatie vanaf de periode Libanon is er opener mee. Kunnen er makkelijker over praten en komen wel veel. Het kan helpen om de gebeurtenissen tijdens de missies niet op te kroppen. Toch is gebleken dat oudere veteranen het mooi vinden om hun verhaal ook aan de jongere generatie te vertellen. Het heeft iets herkenbaars, er kunnen dezelfde ervaringen zijn en zijn de gevoelens hetzelfde. In de provincie Groningen zijn er ongeveer 1100 veteranen.
Er was een camerateam van de Humanistische Omroep aanwezig voor het maken van een documentaire over de Molenhoeve. Daarin zal het initiatief van het Veteranen Inloophuis worden belicht en dat er vanuit en in de Molenhoeve de verhalen worden opgetekend van de veteranen. Vanaf mei wordt er al gefilmd en uiteraard zijn er opnames gedraaid op de openingsdag met de burgemeester. Het zal ergens in december op Nederland 2 worden uitgezonden.
Koude Oorlog
Heino Buikema van de Vereniging Jonge Veteranen was tijdens zijn dienstperiode, van begin 61 tot begin 63, het grootse deel langs het ijzeren gordijn voor grensbewaking aan de Oostgrens gelegerd. Het was in de koudste jaren van de koude oorlog. In 1961 werd tijdens de Cuba crises in Berlijn de muur gebouwd.
Dat bracht ook langs de oostgrens geen leuke tijd. ‘s Nachts kregen ze geweervuur te verduren van de Oost-Duitse grenssoldaten. De heer Buikema verloor er een paar maten, en hij zag er zijn beste vriend sneuvelen. Het was op zijn 18 jarige leeftijd. Het heeft hem nooit meer losgelaten en kreeg er later klachten door.
Ze waren daar in het bos gestationeerd en bivakkeerden in tentjes. Als ze op wacht stonden, of bij hun tentjes zaten, was het altijd uitkijken. Een sigaret opsteken was gevaarlijk. Verweren konden ze zich niet, om de Oost-Duitsers (lees Sovjets) niet te provoceren hadden ze geen patronen. Deze gebeurtenissen werden niet naar buiten gebracht en het is publiekelijk weinig bekend. Kranten schreven er niet over, de voorvallen belandden in de doofpot. Het wordt ook niet erkend als slachtoffers van oorlogshandelingen. Het was geen uitzending in vijandelijk gebied. Als zodanig kunnen er geen schadeclaims worden ingediend en zijn er geen uitkeringen geweest.
Er is nog steeds geen erkenning van de regering. Maar schietschijf waren ze wel, het was een heel slechte tijd in die periode. Omgekomen militairen werden weggehaald en er werd nooit meer iets over vernomen.
In 2010 werd in het programma Andere Tijden de documentaire Altijd Paraat! uitgezonden waarin deze periode is belicht. Voor Buikema voelde deze uitzending als een erkenning. Over de gehele koude oorlog zijn er 1000 militairen omgekomen. Waarvan de meeste door ongevallen tijdens de intensieve oefeningen om deze zo realistisch mogelijk te laten zijn, met name bij de luchtmacht.
Er wordt aangenomen dat tijdens de Koude Oorlog, maar ook in Nederlands Nieuw Guinea, er bij de landmacht meer slachtoffers zijn gevallen. Over slachtoffers niet als gevolg van oefeningen maar als gevolg van beschietingen door Oost-Duitse grenssoldaten is gezwegen, wat dit in nevelen heeft gehuld.
Na de dienstperiode was het moeilijk om het normale leven weer op te pakken. Op een gegeven moment ging dat niet meer. Wat Buikema tegen zijn eigen familie niet kon kan hij nu wel, er over praten. Ook mede daardoor kwam het weinig in de bekendheid.
De heer Buikema had in 2007 op uitnodiging een BNMO bijeenkomst in Hoogezand bezocht. Deze dagen worden jaarlijks in diverse regio's georganiseerd door Defensie om waardering en in het bijzonder erkenning te uiten aan alle dienstslachtoffers. Hij hoorde een Libanon veteraan herkenbare dingen vertellen. Tijdens deze bijeenkomst heeft hij hulp gezocht.
Nu is hij algemeen bestuurslid van de afdeling Groningen en coördineert de belangenbehartiging voor alle veteranen die uitgezonden zijn geweest, inclusief de pré veteranen. Hoewel het nooit echt overgaat is zijn betrokkenheid in de vereniging het beste medicijn gebleken. Er was ook het gevoel om zo iets terug te kunnen doen en is actief in verschillende commissies.
Websites:
Van de Vereniging Jonge Veteranen
Van de Veteranen Inloophuis De Molenhoeve
Van de Bond van Nederlandse Militaire Oorlogs- en Dienstslachtoffers
Voor meer foto's, zie ons fotoalbum