MONUMENTEN - Zaterdag had een groep enthousiaste vrijwilligers op het historische kerkhof van de Margaretha Hardenbergkerk in Wildervank weer de handen uit de mouwen gestoken. Het onkruid werd verwijderd, een aantal stenen schoongemaakt en waar nodig gelijmd, metalen hekwerken werden ontdaan van roest, letters opnieuw zwart gemaakt en andere werkzaamheden uitgevoerd. Vorig jaar is met de werkzaamheden een aanvang genomen.
Het echtpaar Pomp uit Ommelanderwijk is vanaf het eerste uur erbij betrokken, en hebben zich gespecialiseerd. Zij hadden zich op eigen initiatief gemeld en staan hiermee eigenlijk aan de basis van het project. Ze hadden al her en der in de provincie familiegraven opgeknapt en adviezen ingewonnen over de te gebruiken materialen en technieken. Het echtpaar was met het opknappen van de graven van de familie Meihuizen begonnen.
Deze graven worden onderhouden door het bedrijf Monumenta uit Slochteren. Het echtpaar was gevraagd voor het schilderen, wat een heel karwei is geweest. Mevrouw Pomp was zaterdag ook weer bezig met het schilderen van opliggende letters. Naast een kwastje wordt een kurk van een wijnfles gebruikt. Met de kurk is het eigenlijk een soort stempeltechniek en zijn ook de decoraties en symbolen nauwkeurig weer zwart te maken.
Om bij ingeslepen teksten binnen de lijnen te blijven is er de methode met een doorgesneden aardappel. Rondom de tekst wordt met de doorgesneden aardappel eerst een soort film aangebracht. Wanneer er bij het schilderen van de teksten dan wat geknoeid wordt is dit gemakkelijk weer te verwijderen.
Van staande zerken is veel meer intact gebleven dan van liggende. Liggende zerken zijn door regenval veel meer onderhevig geweest aan corrosie en is er veel verdwenen. Van een bijzondere Jugendstil graf zijn gedeeltelijk de loden letters niet meer aanwezig en zal het niet gemakkelijk zijn om ze na te maken.
Landschapsbeheer Groningen assisteert bij de restauratiewerkzaamheden en heeft een begeleidende rol. En heeft instructies gegeven over de werkwijze en de materialen. Ook doet zij de dingen waar de vrijwilligers niet uitkomen. En assisteren zij bij zwaar werk. Stenen funderingen van vervallen grafmonumenten moeten opnieuw worden opgemetseld en de zerk er opnieuw opgezet. Het Landschapsbeheer komt met zwaar materieel zoals een takelwagen om de zerk er af te tillen zodat het fundament herstelt kan worden.
Vooraf wordt door de Stichting geïnventariseerd welke er eerst af moeten en ook wordt het gecombineerd met bijvoorbeeld vijf grafmonumenten tegelijk teneinde de kosten te kunnen drukken. Om opnieuw scheefzakken in de zachte bodem tegen te gaan wordt er eerst een betonplaat aangebracht. Vooral onder de grote obelisken worden er eerst betonplaten gelegd waarop de stenen opnieuw worden opgemetseld.
Vanuit het Landschapsbeheer Groningen zijn bij het restauratieproject ook 20 vrijwilligers betrokken. Om de twee weken wordt er op het kerkhof gewerkt.
De heer Caneel is vanuit het Landschapsbeheer als vrijwilliger betrokken. Zijn voorouders komen uit Wildervank. Zijn opa had de toenmalige Bijenkorf gestart en zijn vader was ermee opgehouden. Caneel had een heel andere richting gekozen dan de winkel en heeft in verschillende plaatsen in Nederland gewoond en gewerkt. Nu is hij terug en vindt het heel mooi om op deze manier iets voor Wildervank te doen.
Ook Marijke Bremmer is ‘uitgeleend'. Zij wil zich graag in alle facetten van het werk specialiseren. Haar toekomstplan is het restaureren van een adellijk grafmonument in Zuidbroek bij iemand in de tuin. Ze mag het gaan doen en het diende zich twee weken aan na haar aanmelding als vrijwilligster. Het is voorgekomen uit haar vrijwilligerswerk. Ze vind het heel bijzonder. Het graf is twee eeuwen oud.
Het is niet de bedoeling om op het kerkhof alles te netjes te maken. Wat scheef staat hoort ook bij de tijd en bij de sfeer. Een Hedera klimop mag hier en daar tegen een zerk aangroeien. Er zijn verschillende werkzaamheden mee gemoeid. Zoals metalen hekwerken schoonmaken en weer opschilderen. En ook het groenonderhoud is onderdeel ervan. Het kerkhof wordt steeds in gedeeltes aangepakt.
Door het Landschapsbeheer is het kerkhof uniek genoemd vanwege de aanwezigheid van de diverse grafmonumenten. Het weerspiegeld een stuk geschiedenis uit de vroegere veenkolonie.
De ouders van dominee De Cock, de predikant die aan de basis stond van de afscheiding van de NH Kerk, liggen er begraven. In de kerk zelf ligt de eerste predikant Oomkes begraven.
In de jaren 1866 en 1868 kwamen in het gezin van de familie Meihuizen zes kinderen op nog jeugdige leeftijd te overlijden, waarschijnlijk als gevolg van de Spaanse griep. In een tweede naastgelegen graf ligt verdere familie. Jan Melchior Meihuizen was de oprichter van de voormalige houthandel in Wildervank. In 1870 was hij de medeoprichter van de Aardappelmeel- en Dextrinefabriek in Veendam (Duintjer, Wilkens & Meihuizen & Co). Tevens is Meihuizen van 1874 tot 1899 burgemeester van Wildervank geweest.
Twee zerken naast elkaar zijn ter gedachtenis aan de broers Enno en Dirk Hulsink. De broers, beiden zeelieden, waren in 1867 nabij de Zweedse kust verdronken. Vanuit de Veenkoloniën werd per schip turf naar Riga, Estland, Letland, Litouwen en zelfs naar Rusland vervoerd. Vanwege de geschiedenis is voor mevrouw Pomp de interesse ook steeds breder geworden.
Op een ander grafmonument is de naam van de familie Veenhoven te lezen, een destijds heel bekende familie in Wildervank. Op de plek van Hotel De Nederlanden heeft rond 1750 Hindrik Adriaans de scepter gezwaaid over het logement De Veenhoop. Later was het stokje overgedragen aan zijn zoon Adriaan Hindriks. Op de plaats van het latere Hotel Boelens heeft het logement De Veenhoven gestaan. Het kan zijn dat de naam van het logement heeft gefungeerd voor het aannemen van de familienaam Veenhoven. Voor Marijke Bremmer is het nog uitpuzzelen hoe dit precies in elkaar steekt. In 1838 is de Veenhoven door brand verwoest. De oude heer Boelens had het stuk grond braakliggend gekocht.
Wat overigens heel opmerkelijk is dat er in Australië ook graven staan in dezelfde stijl. Het zijn immigranten geweest die ook de cultuur van het begraven hadden meegenomen.
Op het kerkhof werken ook vrijwilligers mee die bezig zijn om eigen familiegraven te restaureren. Het afgelopen voorjaar hebben leerlingen van de Westerschool flink meegeholpen. En hadden twee leerlingen, een tweeling, gevonden dat er een graf ligt van twee verre verwanten.
Ook de oude kerk wordt momenteel opgeknapt. De toren staat in de steigers en het houtwerk is inmiddels vervangen. De werkzaamheden aan de toren zullen dit jaar worden afgerond. Aanstaande donderdag is er een gesprek met het aannemingsbedrijf over het opknappen van het interieur van de voormalige kerk. De komende winter gaat dit plaats vinden. Het is specialistisch werk dat 4 á 5 maanden in beslag zal gaan nemen.
De vrijwilligers zijn een heel gezellig clubje bij elkaar. Graag zouden ze er meer vrijwilligers bij willen hebben, er is nog heel veel te doen. Zaterdag over twee weken is er weer een opknapbeurt. Heel graag wil de stichting mensen die zich geroepen voelen om mee te helpen van harte verwelkomen.
Verdere informatie kunt u vinden op de website van de Stichting Wildervanck-Wildervank.
Voor meer foto's, zie ons fotoalbum