LAATSTE LOODJES - Oud- RTV Noord presentatrice Janneke Vos was weer in de provincie. Ze heeft een soort ‘Noorderrondrit' gemaakt langs diverse Groningse bibliotheken om te praten over haar nieuwe boek ‘Poftã Bunã! - koken met een knipoog'. Elke avond deelde ze smeuïge, smakelijke en smoezelige (w)etenswaardigheden uit de Roemeense keuken met het publiek.
Ook vertelde ze over de strijd om het bestaan in het wispelturige Roemenië. Over de opbouw van hun boerenbedrijf in het dorp Oarba de Mures en over de corruptie en bureaucratie in het land. Maar ook over de prachtige natuur, haar eigen dorp en de dorpsbewoners. Janneke en haar man Ad wonen al sinds 2006 in Roemenië.
Onlangs waren ze beiden ook in vanBeresteyn. Op een humorvolle manier en met geestige verbintenissen vertelde Janneke over hun leven in Roemenië. En speciaal voor deze site gaf ze een interview.
Nationaliteiten
In haar eerste twee boeken van 2008 en 2009 staan nog heel wat dingen in waar ze zich over verbaasde. "Maar als je er al weer 6 jaar woont en werkt dan went dat ook wel", vertelde Janneke. "Wij zitten er ook al inmiddels 6 jaar in hetzelfde dorp en wij maken gewoon deel uit van de dorpsgemeenschap. Voor de dorpsbewoners zelf is het ook niet zo ongewoon meer. In Roemenië zitten ook heel veel mensen uit andere landen, waaronder een redelijk aantal Nederlanders. Er zijn Oostenrijkers, Italianen en Spanjaarden. Ze zijn het wel gewend om veel nationaliteiten om zich heen te hebben.
"In het begin was het voor de bewoners wel moeilijk voor te stellen dat mensen uit het rijke Nederland in Roemenië wilden gaan wonen. Het was maar moeilijk voor hun te begrijpen. Ze zien het zelf ook eigenlijk niet zo in wat voor prachtig landschap ze wonen".
Paarden zonder arbeidsrendement
Wat ook heel vreemd was voor de dorpsbewoners is dat Janneke en Ad zoveel paarden hadden, terwijl er niet één voor de kar of voor de ploeg aan het werk ging. Maar gewoon om paard te kunnen rijden als sport en tijdverdrijf. Terwijl ze daar geen rendement uit kregen, wel alleen maar uitgaven. Paarden zijn daar echt om voor de ploeg te spannen en voor de kar.
In de stedelijke gebieden is de situatie wel anders, daar zijn ook gewoon manege's. Maar op het platteland zijn ze zulke dingen nog steeds niet gewend. De dichtstbijzijnde stad ligt op zo'n 20 kilometer van het dorp en is zo groot als Groningen ongeveer.
Wereldberoemd
In het dorp zijn Janneke en Ad ook niet meer de enigste Nederlanders. Iemand anders heeft er een vakantiehuisje neergezet. En dit krijgt navolging van nog een Nederlander, die bezig is om een stukje grond te kopen.
"Het dorp wordt nog wereldberoemd ben ik bang", lacht Janneke. "Het dorp wordt ook ontdekt door de vele gasten die wij in de vakantieperiode hebben. Dan komen heel veel mensen nieuwsgierig kijken naar waar we wonen en hoe het eruit ziet. En er wordt gevraagd of kamperen bij ons kan. Wat meestal wel mogelijk is. Ook komen er mensen uit de landbouw om te kijken hoe het er precies aan toe gaat", aldus Janneke.
Smeltkroes
Roemenië is een land met een heel oude cultuur. De taal is Romaans en het Latijnse schrift wordt er gebruikt. Als de Franse taal beheerst wordt is in korte tijd veel van het Roemeens te verstaan. Roemenië is een smeltkroes van culturen en van verschillende bevolkingsgroepen. Er zijn veel zigeuners, en ook het Hongaars is goed vertegenwoordigd. En er zijn nog veel Duitsers die al van oudsher in Roemenië hebben gewoond.
Op het Roemeense platteland zijn er veel gelijkenissen met de situatie zoals dat in Nederland was. Janneke heeft voor haar vertrek een boek meegekregen over het boeren in Nederland in de jaren 40 en 50. Zij herkende dat op het Roemeense platteland terug.
"Dit staat wel in schril contrast met de grote steden, waar er ook gewoon van alles is", benadrukt Janneke.
Prijsniveau en minimuminkomen
In het hogere prijssegment zijn luxe artikelen zoals kleding net zo duur als in Nederland. Van levensmiddelen zoals brood en melk liggen de prijzen lager. Maar ook van drogisterijartikelen is het prijsniveau op de dezelfde hoogte als in Nederland. En dat geeft wel een probleem, omdat de salarissen lang zo hoog niet zijn als in Nederland. Het minimum inkomen heeft de regering op 1.500 lei vastgesteld, dat omgerekend zo'n 350 euro in de maand is. Ook met de brandstofprijzen is een auto voor veel mensen een luxe dat niet haalbaar is. Op het platteland is het traditionele vervoermiddel nog steeds het paard met wagen.
In het communistische tijdperk werden in Roemenië de Dacia's geproduceerd. Nu de fabriek van Renault is worden er moderne auto's geproduceerd onder de noemer van Dacia. Westerse wagens van de merken BMW's en Mercedissen zijn enorm toegenomen.
Maar in Oarba de Mures is dit totaal niet aan de orde, heel veel mensen hebben ook niet eens een auto.
Zelfvoorziening en eerlijk voedsel
Janneke, "omdat de mensen maar weinig te besteden hebben worden dingen ook steeds maar weer en weer gebruikt. Maar tegelijk zijn ze ook veel meer zelfvoorzienend. Er wordt een varken gehouden dat in december geslacht wordt en vlees geeft voor het hele jaar. Alles van het varken wordt ook zoveel mogelijk benut. Verscheidene mensen maken van het spek hun eigen zeep voor het wassen van de kleding".
"Ook met het zelf verbouwen van de aardappelen en de groente is men zelfvoorzienend. En er worden kippen gehouden. In de steden daarentegen is er steeds meer de trek naar voorverpakt voedsel en naar gemakkelijk dat uit het buitenland komt".
De markt in Roemenië was al zo'n 20 jaar wel open, maar nu wordt in Roemenië de vrije markt ook echt ingevoerd. Producten worden voor steeds meer mensen bereikbaar. En ze willen ook graag precies hetzelfde als dat wij willen. Janneke vindt het ook wel logisch, maar tegelijk ook wel jammer. Omdat ook daar overgewicht toeneemt. De McDonald's en de Fried Chicken worden bezocht. Het is ook echt een statussymbool.
De dorpelingen kunnen het zich nog steeds niet veroorloven. Maar het voedsel is daar veel meer puur, eigenlijk superbiologisch. En je weet waar het vandaan komt. Wat Janneke ook heel belangrijk vind. Hier zit de knipoog van het boek.
"Misschien zal het in Roemenië dezelfde weg op kunnen gaan als in Nederland, dat men uiteindelijk toch weer terug wil naar gezonder voedsel. Op het platteland is dat ook nog steeds zo. Maar er is dezelfde ontwikkeling gaande wat ook in Nederland heeft plaatsgevonden. Hoewel de roep er nog niet zo groot is neemt het wel gestaag toe. Het is een land in ontwikkeling".
De wijde wereld in naar een eigen stek
Ad en Janneke zijn in de zes jaren van hun aanwezigheid deelgenoot geworden van de samenleving. Ze hebben er hun eigen verplichtingen en ook in de goede zin van het woord. Zodat ze zich er thuis voelen en het echt hun stekje geworden is. Ook omdat er met veel moeite iets overeind getrokken is, hun eigen bedrijf.
Het ondernemende stel hield geiten voor de geitenkaasjes, wat ze vreselijk leuk vonden. Maar op een gegeven moment kon daar geen bestaan meer uit worden gehaald. En is de omschakeling gemaakt naar het fokken van stiertjes, het groot brengen voor de verkoop. Ze worden gekocht als ze een dag een tien zijn. Zijn ze gegroeid tot 250 tot 300 kilo gaan ze door naar de volgende stal voor de vleesproductie.
Levensvreugde
Janneke is tegenwoordig vaak verbaast over Nederlanders nu ze de mensen in Roemenië kent. Want ze ziet hoe ze in hun armoede toch zoveel levensvreugde weten te behouden. "Als je in een land als Roemenië woont, of in een ander arm land, zie je dat mensen die in armoede leven zich toch met vrij weinig weten te redden".
Uiteraard brengt de mate van zelfvoorzienendheid dit ook met zich mee.
"In Nederland hebben mensen het vaak goed en is desondanks menigeen toch ontevreden en ongelukkig. Men is vaak gestrest en gejaagd. Alles is vanaf de wieg tot het graf geregeld en is er niet meer de speling om het leven echt te beleven".
In Roemenië hebben de meeste mensen maar een klein pensioentje met amper een inkomen. Er is lang niet altijd zekerheid van werk en toch geniet men veel meer van het leven. Dat is óók de knipoog van haar boek. Het is daar veel meer van pluk de dag.
Actie brandweer Iernut
In 2010 presenteerde Janneke haar derde boek in de bibliotheek. Ons bericht kunt u hier weer nalezen. Zij had ook de brandweer van de gemeente Iernut, waar hun dorp deel van uitmaakt, onder de aandacht gebracht. Voor het brandweercorps van Iernut is hun 34 jaar oude brandweerauto een handicap. De oude Roman diesel hoort eigenlijk in het museum.
Er is te weinig geld om ook op de plattelandsgebieden het materieel goed op orde te krijgen. Commandant Grama van het brandweerkorps vroeg of zij hem wilden helpen bij het verkrijgen van goed materieel, dat in Nederland overbodig was geworden en waar zij nog ontzettend veel plezier van konden hebben. De inzamelingactie begon en sindsdien is er maar liefst 26.500 euro opgehaald. Een regelrechte klapper. Vijfduizend euro is door de gemeente Iernut zelf gedoneerd. In vanBeresteyn ging de hoed van Ad rond en er zijn nog andere inzamelingen geweest.
Het meeste geld is bij elkaar, maar er moet nog een restbedrag van 3.000 euro overbrugt worden. Mochten er mensen zijn die de actie willen ondersteunen dan houden ze zich van harte aanbevolen. Alle informatie over deze actie is te vinden op de website van Janneke Vos.
Rekeningnummer:
Help Janneke en Ad door de laatste loodjes heen door een bijdrage te storten op rekeningnummer:
98 93 85 213 ten name van Janneke Vos, Oarba de Mures,
onder vermelding van 'BIJDRAGE BRANDWEER'.
Hartelijk dank hiervoor!
