Oud Veendam

Westerdiep - Prins Hendrikplein - Langeleegte

Door op zondag, 9 december, 2012 - 06:00

Rink Oosting is amateurhistoricus en verzamelt oude foto´s en verhalen die de geschiedenis van Veendam vertellen. Wekelijks op parkstadveendam een nieuw verhaal, zoveel mogelijk inhakend op de actualiteit, omlijst met foto's. Mocht u zelf in het bezit zijn van oude foto's, ansichtkaarten, dia's, oude nota's, verhalen enz. U kunt Rink Oosting bereiken op telefoonnummer 06-41586400 of per e-mail: rinkoosting@online.nl

Overzicht van het Westerdiep ter hoogte van de vroeger steenfabriek. Te zien is dat de brug die toegang geeft tot de Langeleegte door oorlogsgeweld is vernield. Daar het Westerdiep toen nog volledig doorliep was het verlies een forse aderlating. De brug werd vervangen door een noodbrug maar deze werd overbodig daar het Westerdiep na de 2de WO tot aan de brug werd gedempt.

Het Westerdiep in de nadagen van zijn bestaan. De brug was gelegen tegenover de steenfabriek, rechts, en gaf toegang tot de Langeleegte dat we op de achtergrond zien. Na de 2de WO was dit deel van het diep doodlopend daar het diep ter hoogte van de Kerkstraat werd gedempt. We zien hier een noodbrug daar de oorspronkelijke brug door oorlogsgeweld werd vernield.

Oude foto toont de situatie op de plek waar het boven Westerdiep rechts overgaat in het Beneden Westerdiep, het latere Prins Hendrikplein. De opname werd gemaakt vanaf het Boven Westerdiep. Rechts de schuren van de voormalige steenfabriek van Everts. Markant zijn de rolpalen in de bocht van het diep. De scheepsjager gebruikte da palen om het schip , dat met een jaaglijn aan het paard verbonden was, door de bocht te krijgen. Achter de bomen ligt de monumentale villa Carpe Diem van ds Sannes verborgen.

De monumentale villa Carpe Diem aan het begi van de Langeleegte. De villa werd in de negentiende eeuw bewoond door de bekende ds. Sannes. De villa werd helaas afgebroken vervangen door de Venneborg. Eén van de twee bomen is nog steeds aanwezig.

Zicht over het toekomstige Prins Hendrikplein dat op dat moment nog maar tot aan de kruising met de Kazemierstraat was gevorderd. Rechts maakt het Westerdiep een bocht om verder te gaan als Boven Westerdiep. Links de voormalige schuren van de steenfabriek van Everts.

Vanaf 1956 begon men met de demping van het Westerdiep richting Wildervank. Door de demping van het eerste deel ontstond er een groot plein dat de naam Prins Hendrikplein kreeg. Op de achtergrond de steenfabriek van Everts die in 1968 gesloten en afgebroken werd. De woonwagens rechts stonden op een braakliggend stuk grond op de hoek van het Boven Westerdiep het nieuwe Prins Hendrikplein. De schoorsteenpijp rechts is van de steennootknopenfabriek van Mulder. Het zou nog jaren duren voordat ook de rest van het Westerdiep definitief werd gedempt

Het Boven Westerdiep gezien vanaf de Langeleegte. Links maakt het diep een bocht via het toekomstige Prins Hendrikplein richting het centrum. Dit deel van het Westerdiep had geen functie meer voor de scheepvaart sinds een deel van het Westerdiep ter hoogte van de Kerkstraat na de 2de WO was gedempt. Alleen agrarische producten werden nog over het water vervoerd. Na 1956 werd het diep in zuidelijke richting per jaar steeds verder dichtgegooid. Rechts keek men over de landerijen uit richting Borgercompagnie

Zoals altijd ben ik op zoek naar beeldmateriaal in de vorm van foto's , dia's enz. Van het Prins Hendrikplein heb ik nog niet alle panden goed op de foto zoals bv. het voormalige café Haarlemmer. Wie heeft of kent iemand die foto's van dit pand zou kunnen hebben Laat het me weten via info@parkstadveendam.nl.

Oud Veendam

Kerklaan of Kerkstraat, deel 4

Door op zondag, 11 november, 2012 - 06:10

Vanaf hier kijkt men vanuit de bocht de Verlengde Kerkstraat in. De tweede woning behoorde toe aan dr. Wichers en burgemeester van Beresteyn. De monumentale woning moest destijds wijken om een doorbraak te forceren voor het toenmalige stra-tenplan dat rond 1910 zijn begin vond. De gehele rij woningen waren stuk voor stuk monumenten die het zeker waard waren geweest om bewaard te worden voor het nageslacht. Helaas niet een is er blijven staan. Nu staat er fantasieloze nieuwbouw.

De Kerkstraatschool. Vele Veendammers zullen deze school hebben bezocht. De school had aan de voorkant een groot schoolplein en stond in de bocht van de toenmalige Kerklaan. Aan de linkerzijde stond de meesterwoning. De school en naastgelegen meesterswoning zijn allang geleden afgebroken om plaats te maken voor oa. de SNS bank.

Het was een prachtig klein huisje. Het stond in de nabijheid van de hervormde kerk en werd bewoond door de heer Bos die een functie had als plantsoenopzichter. Hij zorgde er voor dat elke avond de hekken van het plantsoen gesloten werden. Er achter het oudste gebouw van Veendam. De Nederlands Hervormde Kerk dateert uit 1662. Het is destijds A.G. Wildervank geweest die opdracht heeft gegeven voor de bouw. In 1767 is de kerk vergroot. In de kerk bevindt zich een prachtig orgel die de moeite is om te beluisteren.

Een foto uit de eind jaren zestig. De doorbraak richting plan zuid is door afbraak van de fietsenzaak van Stant gerealiseerd. Ze verhuisden naar de voormalige pastorie aan de overzijde. Alle huizen op de foto zijn verdwenen.

Een foto uit 1909 waarop de linkerzijde de fietsenzaak van Stant. Als tweede woning ziet men het meestershuis. De school is hier niet te zien daar deze een stukje achteruit stond.

Het is een schande dat dit ooit is afgebroken. Het gasthuis van Veendam dat vroeger dienst deed als armenhuis. Wanneer men hier terechtkwam was men veroordeeld tot bittere armoede en werd men door de rest van de bevolking volledig genegeerd. In de laatste jaren deed het dienst als gasthuis van de Nederlands Hervormde gemeente. Men had het destijds moeten restaureren dat had men nu een UNIEK monument gehad maar helaas is het zoals zoveel monumenten onder de slopershamer gevallen. De gemeente Veendam heeft niet altijd oog gehad voor zijn monumentale rijkdom.

Hier een foto uit 1922. Het toont het eind van de verlengde Kerkstraat. Aan de rechterzijde het café van Brommet dat later verbouwd is tot Gado garage. Naast het café het voormalige gasthuis.

Fogmaals de Gado garage in de jaren vijftig. Aan de rechter-zijde de winkel van de bekende winkelier Kip die hier een grote zaak opbouwde in huishoudelijke elektronica. Aan het einde links kan men nog net het voormalige hotel ‘Java' herkennen.

Met deze foto zijn we aan het eind van de Kerkstraat ge-komen. Vele ouderen zullen dit moeiteloos herkennen, het is de smederij van Dreesman. Naast smederij runde men er ook nog een klein cafeetje bij. Het was een geliefde plek bij de boderijders die zich hier te goed deden aan een borreltje terwijl de bazen in het naast gelegen hotel de contracten vastlegden.

Oud Veendam

Kerklaan of Kerkstraat, deel 3

Door op zondag, 4 november, 2012 - 06:01

Deze foto uit 1948 is genomen ter hoogte van het bekende voormalige hotel De Vries, dat te zien is aan de linkerzijde. Het voormalige hotel is door brand volledig verwoest en vervangen door nieuwbouw.

Een zeer vroege foto van de Kerklaan aan het begin van de vorige eeuw. Aan de rechterzijde de Stoom-Schoenenfabriek van Daggers. Het zou heden ten dage niet meer denkbaar zijn dat er zich een fabriek in een winkelstraat zou bevinden. Het is een prachtig voorbeeld van een industrieel monument doch helaas het bestaat niet meer. Het hoge huis aan de linkerzijde behoorde toe aan de bekende arts dr. Tjabbes. Naast de woning bevond zich een grote tuin die tot ver in de vorige eeuw heeft bestaan.

Op de plaats waar zich eens de schoenenfabriek van Daggers bevond ziet men nu de bioscoop. Vele van de gebouwen die men hier ziet zijn onherkenbaar verbouwd of afgebroken.

Vele uren heeft menig Veendammer hier doorgebracht en vele liefdes zullen hier begonnen zijn in de voormalige bioscoop ‘city'. Het was een bioscoop met een prachtige grote filmzaal en het is nog steeds jammer dat het geheel niet meer ren-deerde en gesloten werd. Na de sluiting heeft het geheel nog een tijd leeg gestaan waarna het is afgebroken en vervangen is door nieuwbouw.

Een fantastisch mooi plaatje van de Kerklaan uit 1912. Duidelijk is de woning te zien van dr. Tjabbes met de naastgelegen tuin. De tweede woning behoorde toe aan de heer Mulder, toenmalig directeur van de knopenfabriek. De voerman met zijn paard en wagen geven het plaatje een prachtig gedateerd uiterlijk.

Hier een foto van de Kerklaan in de richting van het Bocht Oosterdiep. Op de foto zijn nog duidelijk de tramrails te zien van de stadstram. De lijn is destijds nauwelijks meer gebruikt daar de paardentram in die tijd in de nadagen van zijn bestaan was. Zie ook het prachtige winkeltje aan de rechterzijde, helaas u zult het niet meer aantreffen, het is verdwenen.

Een van de oudste foto's van de Kerklaan toont de situatie aan het eind van de 19e eeuw. De foto toont duidelijk de bocht die de Kerkstraat toentertijd maakte. In de toen nog niet verharde laan stonden prachtige mooie grote bomen. Niets op deze foto is heden ten dage nog terug te vinden in de huidige Kerkstraat. Zelfs de bocht is er grotendeels uit gehaald. Vanaf hier heet de straat, Verlengde kerkstraat.

Oud Veendam

Kerklaan of Kerkstraat - deel 2

Door op zondag, 28 oktober, 2012 - 06:00

Na de tweede wereld oorlog verloor de straat langzaam maar zeker zijn rijke uitstraling. Notabelen en mensen van aanzien waren verhuist uit de straat daar alle woningen langzaam maar zeker omgezet werden in winkel panden. De monumentale woning werden onherkenbaar verbouwd of afgebroken. Deze verwoesting van de monumentale panden in de Kerkstraat zette zich in sneltrein vaart door in de jaren zestig en zeventig. Helaas verdween in de jaren tachtig één van de laatste redelijk gave panden door de slopershamer. Het betrof het winkelpand van Modderman. In de Kerkstraat is nu vrijwel geen enkel gaaf pand terug te vinden. En wat hebben we nu na al die jaren aan deze sloopwoede en vernieuwingdrang overgehouden. Een rommelige winkelstraat zonder allure met een saaiheid aan gevels zonder enige uitstraling waar je 's avonds een kanon kunt afschieten. Als Veendam destijds zuiniger was omgesprongen met de rijkdom die men in handen had wat hadden da een unieke winkelstraat met monumenten. Maar helaas heeft Veendam veel gemeenteraden gekend die het allemaal zo goed wisten en ons als bevolking hebben opgezadeld met een winkelstraat die iedere gezelligheid en uitstraling mist.

Hier ziet u het gemeentehuis na de ingrijpende verbouwing die plaatsvond in 1914. Het geheel werd onder leiding van de architect Stuivinga omgevormd tot een prachtig gebouw in de Hollandse renaissancestijl. Aan de rechterzijde de prachtige bomen die er voor zorgen dat het geheel een uniek plaatje opleverde. Op het plein mooie ingeplante perkjes.

Hier een foto van later datum getuige dat de grote bomen aan de rechterzijde zijn verdwenen. Het gemeentehuis baadde destijds nog rondom in het groen. Het laatste pand aan de linkerzijde herbergde toen de Amsterdam Bank de voorloper van de huidige ABN AMRO bank. Naast de bank stond de brandspuit van Veendam. Aan de rechterzijde de kledingzaak van Hensen.

Hier een foto van het gemeentehuis zoals velen het kennen. De foto is van voor de laatste reconstructie waarbij de auto weer van het plein is verbannen en het gemeentehuis weer iets meer van zijn rijke uitstraling teruggeeft. Aan de linkerzijde is nog net een deel te zien van de uitbreiding die het gemeentehuis eens heeft ondergaan. Het is jammer dat het oude gedeelte daarmee voor altijd verminkt is. De mooie bloemperkjes op de foto zijn destijds opgeofferd voor de auto.

Hier een prachtige interieurfoto, dat de burgemeesterskamer toont in het gemeentehuis. De foto is gemaakt door de bekende Veendammer fotograaf, Loman.

Deze foto toont de raadszaal van het gemeentehuis dat tevens dienst doet als
trouwzaal. Het mooie klassieke meubilair is helaas vervangen. In de ramen van de raadszaal treft men de familiewapens aan van bekende Veendammer families van weleer.

Een prachtige overzichtsfoto van het oudste gedeelte van het Plantsoen.Het blijft tot op de dag van vandaag moeilijk te begrijpen dat de gemeente dit unieke park opofferde aan het blik. Als men deze foto ziet van het prachtige park zou men toch willen dat het weer werd zo als voorheen. De gemeente had er beter aan gedaan het park groen te laten in plaats zich te laten chanteren door de Veendammer middenstand.

Hier een foto van de Plantsoenschool die in de volksmond schoentjesschool werd genoemd. De school werd bezocht door kinderen van de gegoede burgerij van Veendam. De bijnaam had het te danken aan het feit dat de kinderen van de elite schoenen droegen terwijl de armere bevolking meestal op klompen liep. Het gebouw heeft van 1960 tot 1985 nog dienst gedaan als politiebureau en is in 1986 vervangen door een nieuw gebouwde vleugel van het gemeentehuis

Oud Veendam

Kerklaan of Kerkstraat - deel 1

Door op zondag, 21 oktober, 2012 - 06:00

In elke stad, dorp of plaats vind je wel één of meerdere straten waar iedere bewoner je zo naar toe kans turen. Meestal is dit een straat in het oude centrum. Een straat die van oudsher het centrum vormde en waaromheen zicht de steden, dorpen en plaatsen zich in de loop van de decennia hebben gevormd. Zo ook in Veendam. De oudste dwarslaan tussen het Ooster- en westerdiep wordt gevormd door de Kerkstraat vroeger Kerklaan geheten. Hier werd in 1162 strategisch de hervormde kerk geopend daar de laan gelegen was tussen twee economische centra te weten het Beneden Verlaat in het Noorden en het Midden Verlaat in het zuiden. De Kerklaan was in de eerste eeuwen niet meet dan een onverharde boeren laan met een gemengd beeld qua bebouwing en gebruik. Dit veranderde in de tweede helft van de 19de eeuw toen de Kerklaan aan belangrijkheid toenam. Oude woninkjes en boerderijtje werden afgebroken en vervangen door grote woon- winkelpanden. De Kerklaan kende een voorspoedige economische bloei. Monumentale panden verrezen en de laan kreeg een rijke uitstraling. Notabelen en burgers met aanzien woonden oa. in de Kerkklaan. Bij de burgers kreeg de laan een belangrijke sociale functie. 's Avonds flaneerden jongeren door de straat om daar hun toekomstige geliefde te treffen. Volgende week vervolg

Hier een foto van de belangrijkste winkelstraat, de Kerk-straat. Bij veel ouderen is deze straat beter bekend onder de naam Kerklaan. Deze laan vormde de middelste verbinding tussen het Bocht Oosterdiep en het Beneden Westerdiep. De laan kreeg pas aan het eind van de negentiende eeuw zijn status als winkelstraat en de meeste grote winkelpanden, die hier staan en stonden, dateren van rond de eeuwwisseling. Deze foto geeft de situatie weer halverwege de jaren veertig.

Een foto van ± 1915. De Kerklaan was toen deels winkel- en deels woonstraat. Het tweede huis met de monumentale ingang behoorde toe aan de bekende arts, dokter Brongers, naar wie later een straat in Veendam vernoemd is. De auto in het midden van de foto is de eerste vrachtauto die in Veendam rondreed. Deze auto was door een aantal zakenlieden aangeschaft en fungeerde als bodewagen.

De Kerkstraat rond de eeuwwisseling. Veel van het transportverkeer vond nog plaats met handkarren zoals er een aantal op de foto te zien zijn. Het witte pand aan de linkerzijde tussen de twee donkere gebouwen was van de drukkerij De Lange. Het is deze man die een enorme hoeveelheid aan boeken, ansichtkaarten en ander beeldmateriaal heeft uitgegeven. Het is voor een groot gedeelte aan deze man te danken dat we heden ten dage kunnen genieten van deze oude foto's die een beeld geven van het Veendam van weleer.

Met deze foto lopen we iets verder de Kerkstraat in en zien duidelijk de monumentale entree van het huis van dr. Brongers Het karakteristieke torentje dat u links in het midden ziet heeft tientallen jaren het straatbeeld bepaald. Het is helaas afgebroken. De straat is reeds verhard want ook de kerkstraat was tot het begin van de 20e eeuw niet meer dan een zandweg.

Op deze foto de situatie van de kerkstraat in de jaren zestig. De laan van vroeger heeft zich ontwikkeld tot een volwaardige winkelstaat. Het tweede winkelpand van Modderman behoorde met zijn monumentale voorgevel tot de mooiste die er in de kerkstraat hebben gestaan. Het blijft dan tot op heden onbegrijpelijk en onvergefelijk dat de gemeente hier ooit een sloopvergunning vooraf heeft kunnen geven. Het is waarschijnlijk weer het grote geld wat de doorslag heeft gegeven.

Een foto daterend uit de eind jaren twintig. Aan de rechterzijde de voormalige leeszaal. Dit grote complex herbergde ooit de zeevaartschool en de Hoogere Burgerschool. De prachtige rij bomen hebben geen lang bestaan gehad en waren reeds voor de oorlog weer verdwenen. Ook toen was men niet altijd even zuinig op de bomen in de gemeente Veendam.

In het pand op de hoek zullen vele ouderen onder ons hun eerste afspraakje hebben gehad. Eens was hier de Eerste Veendammer Bioscoop gevestigd en in een tijd waarin er nog geen televisie bestond was dit voor velen een belevenis om de bewegende beelden te zien.

Hier een foto van het eerste gemeentehuis van Veendam. Dit gemeentehuis, dat gebouwd werd in 1879, kwam in de plaats voor de vergaderzaal, in het voormalige hotel De Leeuw aan het Bocht Oosterdiep. De stellage op het dak behoorde aan de telefooncentrale die in het gemeentehuis was gevestigd. Later is deze verhuisd naar het postkantoor aan de Postweg. Het onverharde plein gaf in die tijd een lege aanblik. Aan de linker- en rechterzijde was er toegang tot het achtergelegen Plantsoen. De hekken werden 's avonds gesloten.