Nieuws

Fotograaf Gerard Dekens

Tot 1 juni rijden er geen buurt- en stadsbussen in Groningen en Drenthe. Door de coronacrisis liggen deze diensten al enige tijd stil.

Buurt- en stadsbussen worden gecoördineerd door de verschillende buurtbusverenigingen.

Deze week is besloten om de dienstregeling in elk geval tot 1 juni 2020 op te schorten.

Het gaat hier om 8-persoonsbusjes die vooral ingezet worden om ouderen, studenten en scholieren naar hun bestemming te brengen.

Meer informatie kunt u vinden op www.publiekvervoer.nl/actueel

Donderdag 16 april (vanavond) om 20:00 uur wordt voor de derde keer een uur lang op TV kanaal 996 van de SKV Die Deutsche Schlagerstunde van Anneke Uildriks uitgezonden. 

Ook deze week kreeg Anneke uit alle delen van Duitsland clips toegezonden die wij vrij mogen uitzenden.

De Brink in Veendam wordt herstraat. Daarom is deze weg vanaf maandag 20 april 2020 tot en met vrijdag 8 mei 2020 afgesloten voor het verkeer. Een omleidingsroute wordt met borden aangegeven.

Ben jij tussen de 8 en 17 jaar oud en wil je graag leren programmeren? Doe dan vrijdag 17 april van 16.00 – 18.00 uur mee aan de online CoderDojo van Biblionet Groningen. Deze middag gaan we programmeren in Scratch.

Dacht je dat de Bibliotheek alleen maar boeken had? Zeker niet! Je kunt er ook van alles leren, bijvoorbeeld tijdens CoderDojo. Deze periode organiseren we onze maandelijkse dojo’s online. Via een speciaal Twitch-kanaal kunnen jongeren meedoen. Vrijdag 17 april gaan we samen aan de slag met Scratch. Je hebt geen programmeerkennis nodig en de deelname is gratis.

Wil je meedoen? Log dan vrijdag 17 april om 16.00 uur in op www.twitch.tv/coderdojobiblionetgron.

Tekst Hans van Noort [ hansvannoort@parkstadveendam.nl ] 

Op vrijdag 24 januari 2020 reist groep 8 (27 leerlingen) van OBS De Viermaster onder leiding van meester Henk Haan richting Westerbork. Vijftien leerlingen van de school zijn geselecteerd om een aantal namen voor te lezen tijdens de nationale herdenking van de bevrijding van het vernietigingskamp Auschwitz. Het is dit jaar 75 jaar geleden dat Auschwitz op 27 januari is bevrijd. De 102.000 namen worden 1 x in de vijf jaar voorgelezen.

Ze gaan niet met een bus op schoolreis, neen, ze leveren een waardevolle bijdrage aan deze herdenking. Enkele ouders rijden. In het voormalige kamp worden ze met een pendelbus naar de plek gereden waar de tent voor deze gelegenheid is opgebouwd. Dit is een kleine 3 km verderop, waar het herkenningsmonument - de omhoog gebogen spoorrails - is te zien.

Er worden in een kleine 5 dagen 102.000 namen voorgelezen van vermoorde medeburgers voornamelijk Joden, Sinti en Roma. Eén dode kunnen we ons voorstellen, we zijn bedroefd om deze unieke mens. Bij 2 wordt het al moeilijker. Zijn het er 100, dan gaat het ons voorstellingsvermogen ver te boven. Zijn het er 1,1 miljoen, zoals in Auschwitz, “dan is dat voor de statistiek” heeft een Joodse filosoof eens gezegd. 

De namen worden voorgelezen door zo’n 800 personen, inclusief dus de 15 kinderen van OBS De Viermaster in Veendam.

Ook vanuit Veendam/Wildervank zijn 216 Joodse bewoners gedeporteerd en vermoord. Slechts 15 hebben het overleefd. We noemen enkele namen, willekeurig.
(bron: SHVW – Stichting Herdenkingsstenen Veendam – Wildervank)

Abraham Gans             15 jaar           Auschwitz
Judith Meijers                4 jaar            Auschwitz
Esther de Levie            66 jaar            Auschwitz
Abraham van Delft       33 jaar            Sobibor
Martha West                 21 jaar            Auschwitz
David Leezer                16 jaar            Auschwitz
Heiman Leezer             30 jaar            Mauthausen

Lyam, 12 jaar, bijt als eerste van zijn klas op vrijdag 24 januari de spits af in Westerbork. Een vrijwilligster leidt hem naar het spreekgestoelte waar hij de 45 namen voorleest. “Ik was best een beetje zenuwachtig,” bekent hij. De tent zit vol, maar je kunt een speld horen vallen. De namen zijn op alfabetische volgorde. Bij bekende Joodse namen zoals Meijer of West of Valk blijven steeds dezelfde achternamen maar komen. Dat betekent dat hele families zijn vermoord…  Naam en leeftijd worden genoemd. Het maakte de nazi’s kennelijk niet uit dat ze ook vele jonge mensen en zelfs kinderen om het leven brachten! De kinderen zijn heel stil. Ze moeten op hun leeftijd dit ook verwerken. Hopelijk heeft het een blijvende invloed op hen.

De andere klasgenootjes/voorlezers volgen. Het is een gedenkwaardig moment. Iedereen denkt bij het horen van weer een naam aan de desbetreffende mens. De koude rillingen lopen je over de rug als de leeftijd klinkt – 4 jaar, 15 jaar, 16 jaar…

Lyam woont in de buurt van de Jumbo Veendam en als jongen van 12 jaar gek van voetbal. Hij speelt bij Wildervank in het team: jo.12.1. maar dit is wel even iets anders. Hij komt thuis met het verhaal. Het heeft een enorme indruk op hem gemaakt. Pa en ma besluiten om er zaterdag nog een keertje heen te gaan, maar dan met het hele gezin.  Ja, want vader had speciaal een vrije dag genomen om met de kinderen naar Westerbork te rijden! Diep ontroerd zijn ze wat daar gebeurt en is gebeurd.

Bij De Viermaster gaan ze elk jaar met groep 8 naar het voormalige kamp Westerbork. De jongelui krijgen daar een rondleiding. Het is onderdeel van de geschiedenislessen. En wat is het mooi als je de kinderen het op deze manier bijbrengt!

Waarom al die namen voorlezen?
“Om ze nooit meer te vergeten,” antwoorden de kinderen. “Want door de namen te noemen van al die mensen die in de oorlog vermoord zijn, blijven ze in onze gedachten. Want zoiets willen we nooit meer.”

Henk Haan is leerkracht van groep 8. Hij werkt sinds 2007 op De Viermaster. Samen met zijn collegae besteden ze veel aandacht aan dit deel van de geschiedenis. De Viermaster heeft ook het oorlogsmonument bij de grote kerk in Veendam geadopteerd. Jaarlijks leggen ze bij de 4 mei herdenking kransen en lezen ze gedichten voor. Henk Haan: “Het stemt droevig dat ik elk jaar maar weer aandacht moet vragen voor dit fenomeen, maar het hoort bij de opvoeding – thuis en/of op school. Ik merk aan de kinderen dat het ze écht wat doet.” De jongelui krijgen als herinnering een gedicht mee. Het is geschreven door de Dichter des Vaderlands, Tsead Bruinja, in opdracht van het Herinneringscentrum Westerbork voor het

De 102.000 Namen lezen.

Hoeft een naam iets?

Elke naam moet tenminste
Een keer worden gespeld op het gemeentehuis
Vreugdevol door een ouder die met die naam
Een geloof een held een vriend of een familielid
In leven houdt

Elke naam moet minstens vierduizend keer
Worden geroepen vanuit een halfopen buitendeur
Terwijl de warme lucht van het avondeten door een keukenraam
Een koude kinderneus inkrult

Alle namen horen zeker vijf maal op het puntje
Van de tong van een beste vriend te liggen bij de vraag
Naar wie zijn of haar beste vriend is
En Waarom

Geen één naam verdient het om ongefluisterd te blijven
En niet via het oor van een geliefde
Buitengewoon vaak de buik van die ander
Te kriebelen

Daar zijn die namen voor gemaakt

Namen horen een leven lang mee te gaan
En met een heel leven weet u heel goed
Wat ik bedoel

Namen mogen alleen langzaam verdwijnen uit onze gedachten
En niet voordat ze een afscheidsdansje hebben gemaakt
Op onze bevende lippen

Er is geen enkele reden om de naam
Van een muur te schroeven

Als die naam niet een nieuw huis
Te wachten staat

Want een naam wil leven.

Omdat namen zo belangrijk zijn, staan hieronder de namen van de leerlingen van groep 8 van De Viermaster, de klas van meester Henk Haan. 
Manoa, Lucas, Lotte, Thomas, Evin, Lyam, Lisanne, Renzo, Suraya, Amaya, Stevano, Noa, Eline, Gracjan, Ignaat-Jan, Trevis.

Mooi gedaan!
Jullie namen herinneren aan die dag in Westerbork!

Bevrijding 13 april 1945?  Leeft op deze manier voort. En… daar gaat het om.

Met dank aan Michael Huising voor het ter beschikking stellen van de foto’s.

Tekst Hans van Noort [ hansvannoort@parkstadveendam.nl ] 

Jaren geleden (1958) zong Rita Corita een liedje over koffie. De eerste regels gaan als volgt:

     Koffie, koffie, lekker bakkie koffie                          
     Jongens wie lust er een kop
     Koffie, koffie, lekker bakkie koffie
     Wat knapt de mens daarvan op enz.

De tijden zijn vervlogen, maar de essentie is gebleven. Als consument zijn we steeds kritischer geworden op dat bakkie. Nu, anno 2020, waarderen we een goede kop koffie zowel thuis als op het werk als buitenshuis. Dat heeft alles te maken met de koffie zelf, maar ook met de machine waarin deze wordt bereid én alles wat daarbij hoort. Stephan Aerts, eigenaar van Echtkoffie, vertelt uiteraard onder het genot van, alles over koffie, koffiemachines en wat het verschil maakt tussen koffie en Echtkoffie.      

Koffiebonen

Eerst iets over de koffie(boon). Deze plant groeit rondom de evenaar in zowel Zuid- en Midden-Amerika als Afrika en Azië - Indonesië. De kwaliteit is van veel factoren afhankelijk zoals soort, bodemgesteldheid, hoogtelijn, bemesting, verzorging door de koffieboer, maar ook het branden is van wezenlijk belang. Door proeven, proeven en nog eens proeven zowel zelf, een smaakpanel als met klanten heeft Stephan diverse koffiemelanges kunnen samenstellen die zeker tot de top in smaakbeleving gerekend kunnen worden. Veel bonen komen uit Guatemala. Dit Midden-Amerikaanse land is een grote speler in de wereldkoffiehandel. Stephan heeft met eigen ogen gezien hoe het daaraan toe gaat. Zijn zus heeft er, letterlijk tussen de koffieplantages, een kwekerij met o.a. orchideeën.

Drogen van de koffiebonen

De koffiemelanges die Echtkoffie in de verkoop heeft zijn:

• Mild en Geuren
• Hollands Glorie
• Rustig en Mild
• Pittig en Krachtig
• Classic gemalen
• Royal instant
• Aromat Gold

Iedere soort heeft zijn eigen specifieke eigenschappen. “Voor ieder wat wils, want je moet altijd en overal kunnen genieten van koffie,” weet Aerts.

Echtkoffie is dealer van verschillende koffiemachines. Bekende merken zijn: Jura, Etna, Franke en Faema. Ook machines van Douwe Egberts en andere merken kunnen geleverd of onderhouden worden. Bij de meeste machines zit een koffiemolen ingebouwd. Het verse maalsel en het bijna kokende water dat onder druk langs het maalsel wordt geleid, zorgt voor een kwalitatief uitstekende koffie. De machine kan ingesteld worden op een bepaalde hoeveelheid koffie per kop of op een ingebouwd tiptoetsendisplay kan de sterkte worden aangegeven. Grotere machines hebben zelfs 2 molens, zodat je voor een espresso of cappuccino een ander melange krijgt die in combinatie met melkproducten beter hun smaak vasthouden. Andere machines werken met soort geconcentreerde siroop of instantkoffie. De verschillende machinetypes geven een kop koffie dat op de hedendaagse smaakbeleving is gebaseerd. Bovendien hebben de meeste machines een hypermodern design en een zelfreinigend systeem, wat voor veel gebruiksgemak zorgt.

Bij Echtkoffie kun je de machines kopen of leasen. Ook hanteert men de zogenaamde kopconstructie. In de prijs per kop zit de machine, het onderhoud, de koffie en alles wat daarbij komt kijken. Voor bedrijven is dat eenvoudig en gemakkelijk te budgetteren. “Je weet precies,” aldus Stephan Aerts, “waar je aan toe bent.” Die bedrijven zijn voornamelijk MKB-bedrijven - 70% en horecabedrijven - 30%. “We zien een toename in het gebruik van koffiemachines in sportkantines. Ook daar is de weg naar een beter kopje koffie ontdekt.” Denk niet dat Echtkoffie alleen voor het bedrijfsleven werkt, neen. “Ook particulieren weten ons steeds beter te vinden,” glimlacht Stephan Aerts.

De aansluiting op de waterleiding levert in de meeste gevallen géén problemen op. Via een flexibele leiding wordt dit eenvoudig geregeld. Bij verschillende machines wordt er gewerkt met losse tanks. Een koffiemachine is een product op maat. Je hebt kleinere machines voor de thuismarkt, maar ook grotere met een capaciteit tussen de 50 en 100 kopjes per dag. Nog grotere machines kunnen zelfs 250 kopjes per dag aan! Accessoires voor melksystemen, zoals bijvoorbeeld melkschuim, kunnen uiteraard aangeschaft worden of zitten bij grotere machines ingebouwd. “Alles wat erbij hoort” is rekbaar, maar ze kunnen als het moet een heel restaurant inrichten!

Showroom Veendam

Naast de vestiging in Veendam, inclusief showroom - Bedrijvencentrum Liberné Cereslaan 2, is er nog een vestiging in Zwolle met een voorraadmagazijn. In Friesland opereert een franchisenemer. Op deze manier wordt het gehele noorden afgedekt. Doch ook buiten de noordelijke provincies is Echtkoffie actief. Eigenlijk moeten we het andersom zeggen - een landelijke dekking, maar ze opereren voornamelijk in het noorden!

Stephan Aerts is ruim 4 jaar geleden in Veendam begonnen met zijn eigen zaak. Eerst aan de Transportweg en nu sinds 1½ jaar aan de Cereslaan. Hij raakte met het koffievirus besmet én geeft dat graag door aan zijn klanten.

Sterkte punten van zijn bedrijf zijn:

• Een persoonlijke benadering;
• Laagdrempelig met een hoogwaardige en snelle service;
• Eén aanspreekpunt voor al uw zaken; 
• Betrouwbare apparatuur;
• Ingrediëntenservice en onderhoud;
• Uitstekende koffie tegen een normale prijs (prijs/kwaliteitsverhouding);
• Eigen serviceteam en een
• Enorme expertise op het gebied van koffie (machines) én thee.

Showroom Veendam

Thee, daar hebben we het nog helemaal niet over gehad. Echtkoffie, doet ook in thee. Het klinkt wat tegenstrijdig, maar is écht waar. Sunleaf is het merk. Een (h)eerlijke natuurlijke thee in maar liefst 17 verschillende smaken van Red Fruit, Rooibos en Tropical fruit tot Orange, Jasmine, Green en Apple cinnamon. De thee is afkomstig uit Sri Lanka. Via de Fair-grounds Foundation gaat er per kilogram thee € 0,50 naar de bevolking in de vorm van scholing, ontwikkeling en huisvesting! Op deze manier draag je als bedrijf een steentje bij aan het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen.

En wat dacht u van HEMP TEA (hennep thee) een lokaalproduct vanuit de Veenkoloniën? Ook die is in verschillende melanges/smaken leverbaar: Hemp Chai, Simply Hemp, Hemp & Herbs en Hemp & Turmeric. Het is biologisch, ecologisch en duurzaam verbouwd en gedroogd in Oude Pekela. “Vreemd genoeg wordt,” vertelt Stephan Aerts, “in het westen van ons land meer van dit product verkocht dan in deze regionen!” 

Als je het liedje van Rita Corita ombouwt naar thee klinkt het voor geen meter
         Thee, thee, lekker bakkie thee
         Wat knapt een mens daarvan op.
Maakt niet uit als je er maar van opknapt of het nou van koffie of thee is, toch?

Meer informatie: 
Kijk op de site : www.echtkoffie.nl of bel 06-16774656 of mail: stephan.aerts@echtkoffie.nl

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) meldde dinsdag 14 april om 14:00 uur dat in de gemeente Veendam tot nu toe 7 inwoners positief zijn getest op het coronavirus.

Twee personen zijn opgenomen in het ziekenhuis.

De gebouwen zijn gesloten, maar de bibliotheken zijn online gewoon open. In de ThuisBieb-app zijn vanaf deze week 100 e-books voor iedereen beschikbaar, ook voor mensen die geen lid zijn van de Bibliotheek. Met de ThuisBieb willen de bibliotheken iedereen die thuiszit een hart onder de riem steken én een mooie leeservaring bieden in deze onzekere tijd. De ThuisBieb is in ieder geval open tot en met 10 mei.

Populaire én minder bekende titels
De brede selectie bevat voor elk wat wils: van spanning tot chicklit en van literatuur tot informatief. Tot de selectie aangeboden boeken behoren populaire titels als ‘Rinkeldekink´ van Martine Bijl en de nieuwste editie van het voetbalmagazine ‘Hard Gras’, maar ook te ontdekken boeken als ‘Post voor Rus Ordelman’ van Bette Adriaanse, ‘De mentor’ van Tessa Kollen en ‘Mindgym work-outs’ van Wouter de Jong. 

Ook voor de jeugd
De jongere lezer vindt in de app naast bekende titels als ‘Stuntvlogger Sam’ van Jelmer Jepsen, ook bijzondere boeken als ‘Toverhanden’ van Chris Winsemius en ‘Alaska’ van Anna Woltz. 

#ikleesthuis​
De ThuisBieb sluit aan bij eerdere initiatieven om mensen te wijzen op het online aanbod van de Bibliotheek. Samen met de CPNB werd de campagne #ikleesthuis gelanceerd, en in de LuisterBieb, de Bibliotheek-app voor luisterboeken, zijn ruim 100 extra titels toegevoegd die beschikbaar zijn voor iedereen. Het aantal bezoekers van de online Bibliotheek is sinds de start van de campagne meer dan verdrievoudigd en het aantal uitleningen is ruimschoots verdubbeld.

Tekst Hans van Noort [ hansvannoort@parkstadveendam.nl ] 

Herdenken is dat nog wel nodig in deze tijd? 
Taalwetenschapper (Engels) en oud-voorzitter van de Stichting Herdenkingsstenen Veendam en Wildervank (SHVW) Koos Gräper weet het haarfijn te vertellen. “Herdenken is weer denken aan. Opnieuw denken aan wat er is gebeurd in die bezettingsjaren. We herdenken om niet te vergeten!” Hij gaat verder: “Herdenken is een essentieel onderdeel van het vieren van 75-jaar leven in vrijheid. Vieren kan niet zonder herdenken. Beide moeten in ere gehouden worden.”

Koos Gräper wordt in 1941 geboren in de Joodse buurt van Amsterdam, om precies te zijn in de Weesperstraat. Zijn vader heeft er samen met een oom een fabriek waar drijfriemen gemaakt worden. De firma heet: J.G. Gräper & Zonen.

In de kelder van de fabriek staan de grote rollen leer, de grondstof voor de drijfriemen, opgeslagen. Achter de rollen is een deur. Achter deze deur hebben Joodse onderduikers verscholen gezeten. Die onderduikers waren mensen van De Joodsche Invalide, een instelling voor verpleging van Joodse bejaarden en gehandicapten in Amsterdam. In de volksmond werd en wordt het gebouw Het Glazen Paleis genoemd. Het gebouw, nu Rijksmonument, staat op de hoek van het Weesperplein, de Nieuwe Achtergracht en de Weesperstraat.

Deze plaquette, vervaardigt door Cephas Stauthamer, prijkt op de gevel van het gebouw.

Ter nagedachtenis aan de goede daden van vader Gräper heeft het oud-personeel van de Joodsche Invalide een boom geplant in het Joop Westerweelbos. Dit herdenkingsbos is in 1947 aangelegd op de hellingen van het Ephraimgebergte iets ten zuiden van de stad Haïfa in Israël. Het bos dankt zijn naam aan verzetsstrijder Joop Westerweel, die in 1944 in Vught is geëxecuteerd/vermoord. Hij heeft honderden Joden geholpen te vluchten.

Het monument in het bos. foto: tracesofware.nl

Na zijn studie in Groningen verhuist Koos Gräper naar Borgercompagnie. Hij gaat samen met zijn echtgenote wonen in haar voorouderlijk huis. Het is dan 1966. Hij wordt docent Engels aan de WP en decaan HAVO/VWO. Dat doet hij een jaar of 9. Dan krijgt hij een baan aan de RUG bij Engelse taalkunde en taalverwerving en hij gaat docenten opleiden. Bij de Faculteit der Letteren wordt hij later hij mede-verantwoordelijk voor beheer en bestuur. In 2004 volgt zijn pensioen. Zeker geen tijd om stil te zitten, blijkt.

 “Zo’n 6 jaar geleden fietste ik langs de Langeleegte toen mijn oog op een opmerkelijk detail van een huis viel. Het was nummer 13. In de gevel is een Davidsster gemetseld,” vertelt Gräper. “Bij het zien van die Davidsster werd ik nieuwsgierig. Vanwaar die steen?”                      

Gevelsteen Langeleegte 13

Hij vraagt bij de gemeente de bouwhistorie en de woonkaart van dit huis op en zoekt in het gemeentelijk archief en in het Nationaal Archief in Den Haag naar bijzonderheden. Wat blijkt: Het huis is gebouwd in opdracht van Aaltje Broekema - Cohen, een Joodse weduwvrouw uit Anloo. Haar echtgenoot was Abraham Broekema, slager van beroep en afkomstig uit Muntendam. Uit de documenten blijkt dat Aaltje er zelf nooit gewoond heeft, maar het pand altijd in de verhuur heeft gehad. Bij het uitbreken van de oorlog in 1940 woonde Aaltje in de stad Groningen. Eén van haar zonen, Benjamin en zijn vrouw Roosje en hun zoon Abraham Jakob, woonden aan de Middenweg 29A hier in Veendam. Bij een ontruimingsactie op last van de nazi’s zijn zij allen weggevoerd naar Westerbork en later gedeporteerd naar Sobibor alwaar ze zijn vergast/vermoord. Een andere zoon van Aaltje, Jozef, weet vanuit een werkkamp in Nijverdal te ontsnappen en via allerlei onderduikadressen de oorlog te overleven. Hij trouwde in Amsterdam en had een dochter, Erla. 

Medio jaren ’90 worden er in Duitsland door kunstenaar Gunter Demnig de zogenaamde Stolpersteine gelegd ter herinnering aan Joden, Sinti, Roma en homoseksuelen die door de nazi’s zijn vermoord. En het waren Piet Horst (oud-amanuensis aan de WP) en Trees Wortmann (✝︎), die het idee opperden om ook in Veendam en Wildervank op een soortgelijke manier de herinnering aan de Joodse inwoners, die destijds hetzelfde lot hebben ondergaan, levend te houden. Daartoe werd vervolgens de Stichting Herdenkingsstenen Veendam-Wildervank opgericht, waarvan Koos Gräper voorzitter werd. Het project heeft ruim 2 jaar in beslag genomen, waarbij het gemeentebestuur volop heeft meegewerkt en ook steun werd gekregen van talloze anderen, onder wie opperrabbijn Jacobs.

Herdenkingsstenen Middenweg 29A

“We hebben zo’n 165 herdenkingsstenen hier in Veendam en Wildervank kunnen leggen voor de huizen waar voor de oorlog Joodse mensen woonden en die in de verschillende vernietigingskampen zijn vermoord. “Het werden géén Stolpersteine, maar herdenkingsstenen. Dit omdat er een leveringsprobleem zou kunnen zijn met de Stolpersteine maar vooral omdat we “ons model” mooier vonden,” aldus Koos Gräper. De stenen zijn geleverd door een firma in Stadskanaal. Ze zijn iets groter dan de Stolpersteine. De gegevens zijn vastgelegd op een bronzen plaatje met:

• Hier woonde
• Voornaam en achternaam
• Geboorteplaats en datum en                                 
• Plaats van overlijden en -datum.

Koos heeft die dochter van Jozef, Erla, opgespoord. Zij is getrouwd en woont in Londen. Toen in oktober 2015 drie herdenkingsstenen bij het huis van Benjamin aan de Middenweg zouden worden gelegd, heeft de SHVW haar uitgenodigd. Die uitnodiging heeft zij aangenomen en zij heeft de stenen onthuld en ook een toespraak gehouden. “Het was heel emotionele en waardige gebeurtenis, met ook een Joods gebed, een kaddish, uitgesproken door opperrabbijn Jacobs,” weet Koos nog.

In 2019 heeft de SHVW zichzelf opgeheven. Hun taak was volbracht. Het gehele archief, de website en de database zijn overgedragen en ondergebracht bij de gemeente Veendam.

Wat vindt u van het opkomend antisemitisme, neonazisme en de ontkenning van de holocaust? 
“We moeten dit bestrijden met argumenten, beelden, voorbeelden en met de sterkst mogelijke overtuigingskracht. Want deze bewustzijnsvernauwing mogen we geen kans geven.”

Vrijheid
“Dat we mogen rondlopen, fietsen, doen, denken en zeggen wat we willen binnen de normen van fatsoen.
Dat we mogen geloven wat we willen.
Dat we onszelf mogen zijn.
Dat we in politieke zin zoveel mogen en kunnen en
Dat we al die dingen mogen doen die we willen.
Dat is vrijheid,” aldus Koos Gräper.
“Een groot goed, waar we zuinig op moeten zijn.”

Het is vandaag, 13 april, exact 75 jaar geleden dat Oost Groningen, waaronder Veendam en Wildervank werden bevrijd. De Polen voorop, gevolgd door de Canadezen.

Het voormalige Hotel Veenlust werd hun hoofdkwartier. De Polen zaten er 2 dagen, daarna de Canadezen.

Bert Woltjes: “35 jaar geleden toen ze weer terug waren in Veendam was ik er bij als fotograaf voor jawel, ook toen al weekblad De Koerier en legde alles vast. Ik dacht toen al mooi voor later. Ze zijn daarna nog een aantal keren geweest, maar nooit meer met zo velen als in 1985. Logisch ook want met de tijd overleden er steeds meer oud-strijders. Eind deze maand komen er nog meer afleveringen met foto`s uit mijn archief van honderden dia`s”.