Oud Veendam

Stationspark / Plan Tusschendiepen, deel 1

Door op zondag, 13 april, 2014 - 06:00

Rink Oosting is amateurhistoricus en verzamelt oude foto´s en verhalen die de geschiedenis van Veendam vertellen. Wekelijks op parkstadveendam een nieuw verhaal, zoveel mogelijk inhakend op de actualiteit, omlijst met foto's. Mocht u zelf in het bezit zijn van oude foto's, ansichtkaarten, dia's, oude nota's, verhalen enz. U kunt Rink Oosting bereiken op telefoonnummer 06-41586400 of per e-mail: rinkoosting@online.nl

Het Stationspark behoort samen met het Plan Tusschendiepen tot de oudste uitbreidingen van de gemeente Veendam. De woningwet van 1901 verplichtte een gemeente met meer dan 10.000 inwoners tot het opstellen van een uitbreidingsplan om iets te doen aan de heersende woningnood.

In 1907 besloot de gemeente tot het opstellen van zo'n uitbreidingsplan. Twee locaties kwamen daarvoor in beeld. Eén was het gebied Tusschendiepen en de andere was het gebied nabij het geplande station aan de lijn Zuidbroek-Stadskanaal.

De eerste bouwactiviteit die in het gebied plaatsvond was de bouw van de Landbouwwinterschool in 1908. In 1910 werd het station in gebruik genomen evenals de spoorlijn.

In 1909 was reeds het nabijgelegen hotel Van Kreel gebouwd wachtend op de eerste bezoekers. Toch kwam de uitbreiding in het begin niet echt op gang. Het was bij het aantreden van toenmalig burgemeester Jhr. Mr. Dr. E.A. van Beresteijn in 1911 en de combinatie met wethouder U. Wilkens dat er vaart kwam in de verdere ontwikkeling van het Stationspark.

Onder hun leiding werd in 1912 begonnen met de verkoop van bouwkavels en werd er een nieuwe brug gebouwd die de Stationsstraat verbond met het Beneden Oosterdiep. In 1913 werden door woningbouwvereniging ‘Veendam' acht woningen gebouwd aan de Parklaan, later E.E. Stolperlaan.

Tevens werden er een serie dubbele middenstandswoningen gebouwd naar de hand van J. Stuivinga. Deze architect was bevriend met burgemeester van Beresteijn en in Veendam vinden we meerdere gebouwen die door hem zijn ontworpen.

Oud Veendam

Plan Zuid, deel 2

Door op zondag, 6 april, 2014 - 06:00

De woningbouw in de wijk bestaat voornamelijk uit vrijstaande of dubbele middenstandswoningen. Tevens werd in de wijk later een bejaardentehuis, de AE-Horst en in 1959 een school voor technisch onderwijs gebouwd. De AE-Horst is eind jaren tachtig vervangen door nieuwbouw.

Een ander pand dat nadrukkelijk aanwezig was, was de voormalige autogarage van de familie Van der Ploeg. Ook dit pand is door de sloperhamer geveld en vervangen door een appartementencomplex. Het gebied ten zuiden van de Kleine Laan werd pas na de Tweede Wereldoorlog bij Plan Zuid gevoegd.

Daar geen van de leden van de joodse gemeenschap, op één Veendammer familie na, de oorlog overleefde raakte de plaatselijke synagoge in onbruik. Deze werd door de gemeente begin jaren vijftig aangekocht.

Hierdoor kwam de weg vrij om de Bernardlaan door te trekken en via de Bendikstraat aan te sluiten op het Boven Oosterdiep. Hiertoe werd een woonwinkelpand aan het Boven Oosterdiep afgebroken. Om de aansluiting te verbreden werd later ook de voormalige woning van de rabbijn gesloopt.

In 1969 kreeg de Bendikstraat een verbinding met het Boven Westerdiep ter ontsluiting, via het Skagerrak, van de nieuwbouwwijk Sorgvliet. Dit laatste deel van Plan Zuid werd ingevuld door de bouw van enkele scholen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog kregen enkele straten een andere naam daar zij verwezen naar namen van het koninklijk huis. De Julianalaan heette Plantsoenlaan, de Bernardlaan heette Zuiderlaan, de Wilhelminasingel heette Singel en de Beatrixstraat was de Singelstraat. Na de Tweede Wereldoorlog werden de oude namen weer gehanteerd.

Oud Veendam

Plan Zuid, deel 1

Door op zondag, 30 maart, 2014 - 06:00

Tot voor 1935 bestond het gebied tussen de Kerklaan enerzijds en de Nieuwe Laan anderzijds voornamelijk uit weilanden waartussen het riviertje de Oude AE zijn weg vond. Wel was de begraafplaats bij de Hervormde kerk aan de Kerklaan verder zuidwaarts uitgebreid.

Halverwege de dertigerjaren werd een begin gemaakt met de nieuwe uitbreiding Plan Zuid. Het gebied werd begrenst door de Kerklaan, het Boven Westerdiep, de Kleine Laan en het Boven Oosterdiep. Om de nieuwe wijk te ontsluiten moesten er ontsluitingswegen worden aangelegd.

Aan de Kerklaan werd de winkel van de familie Stant aangekocht en afgebroken. De ontsluitingsweg die op deze plaats werd aangelegd kreeg na de oorlog de naam J.G. Pinsterstraat, vernoemd naar de in de oorlog gevallen verzetstrijder Jurjen Geert Pinkster. De straat gaat na de kruising met de Julianalaan over in de Prins Bernardlaan.

Om aansluiting te verkrijgen met de Bernardlaan werden aan de Kleine Laan een aantal woningen afgebroken. Op de grens van het Boven Oosterdiep en het Bocht Oosterdiep stond de boerderij van de familie Doornbosch. Deze werd afgebroken ten behoeve van de Julianalaan die aansluiting kreeg met het Boven Westerdiep.

Aan het Boven Westerdiep werden daartoe woningen afgebroken. Halverwege de jaren vijftig gaat de Julianalaan in oostelijke richting over in de van Stolbergweg en in westelijke richting in de Veendammerweg. Aan het Prins Hendrikplein werden woningen afgebroken om een verbinding te realiseren met de latere Kazemierstraat.

Ook deze straat werd vernoemd naar een gevallen verzetstrijder, Jochem Kazemier. Door het gebied stroomde het oude veenriviertje de Oude AE. Deze werd in het zuidelijkste deel van de nieuwe wijk naar het riool verbannen terwijl hij ter hoogte van de Wilhelminasingel vergraven werd tot een vijverpartij.

Het riviertje kruist de Julianalaan en stroomt verder door de gracht van de begraafplaats in het Julianapark. De begraafplaats werd in de nieuwe woonwijk geïntegreerd door de aanleg van een brede groenstrook.

Oud Veendam

Noord, deel 2

Door op zondag, 23 maart, 2014 - 06:12

Ten noorden van de Brink en het latere Oranjepark werd in de jaren zestig stevig doorgebouwd. Opvallend is de dichte bebouwing van dit gedeelte van Plan Noord. Het gebied ten zuiden van de Oude AE vertoont veel meer open ruimte.

In het Oranjepark vindt men bungalows op ruime kavels terwijl het gebied rondom het voormalige belastingkantoor nooit voor woningbouw is gebruikt.

In de woonwijk waren alle nutsvoorzieningen aanwezig zoals scholen en winkelcentra. In de tijd van de bouw gold de wijk Plan Noord als een wijk met een moderne woningbouw die van alle luxe voorzien was. De laatste woningen behorende bij de wijk Plan Noord werden halverwege de jaren zeventig gebouwd. Maar de woonwensen van de bevolking veranderden.

In de jaren zestig was men begonnen met de bouw van de wijk Sorghvliet. In deze wijk werden moderne doorzonwoningen gebouwd. Een deel van de bewoners van Plan Noord verhuisde mee met de bouw van de nieuwe wijk.

In de jaren tachtig wordt het duidelijk dat de wijk opgeknapt diende te worden. Woningen voldeden niet meer aan de moderne eisen en er werd besloten tot een grootscheepse renovatie.

Doch de grootscheepse renovatie kon de gedeeltelijke verpaupering van het noordelijkste deel van de wijk niet keren en halverwege de jaren negentig werd besloten om het noordelijke deel van de wijk Plan Noord te slopen en te vervangen door nieuwbouw. Een deel van de vrijgekomen bouwgrond werd verkocht als vrije kavels.

De herontwikkeling van de wijk is grotendeels voltooit maar er staan nog een aantal ontwikkelingen in de ijskast. Door de crisis is het op een laag pitje gezet maar zal in de toekomst verder worden voortgezet. Nog meer woningen uit de beginperiode zullen gesloopt worden.

Scholen die gebouwd werden ten behoeve van de bouw van de wijk in de jaren vijftig en zestig zijn verdwenen en vervangen worden door nieuwbouw. In de jaren tachtig en negentig was er een leegloop uit het noordelijke gebied van Plan Noord maar door de herontwikkeling en nieuwbouw is deze leegloop tot staan gebracht en er weer een nieuwe bevolkingstroom richting Plan Noord ontstaan.

Nog zijn er grote delen onbebouwd zoals het gebied waar voorheen de Visserstraat gelegen was. Ook het gebied tussen de Visserstraat en de Somerlustweg zijn nog leeg maar zullen eens weer bebouwd worden

Oud Veendam

Noord, deel 1

Door op zondag, 16 maart, 2014 - 06:00

Vorige week op familiebezoek in Noord. Wat opvalt is dat grote delen van de wijk Noord weer ingevuld zijn na de ingrijpende reconstructie. De wijk Plan Noord was de laatste uitbreiding die plaatsvond in het gebied binnen de voormalige kanalen. Direct na de Tweede Wereldoorlog wordt in 1947 een begin gemaakt met één van de grootste uitbreidingen van Veendam tot dan toe, de wijk Plan Noord.

Er was direct na beëindigen van de oorlog een grote behoefte aan nieuwe woningen. Het was in die tijd zeer moeilijk om een woning te bemachtigen en met de bestaande woningbouw was het ook al niet denderend gesteld. Veel gezinnen woonden in te kleine woningen of in kleine achterkamertjes zonder enige luxe. Het gebied waarin de woonwijk moet verrijzen is tot dan in gebruik als landbouwgrond.

Dwars door het gebied dat begrensd wordt door de het Beneden Westerdiep, de Jacob Bruggemalaan, het Beneden Oosterdiep en het Beneden Dwarsdiep loopt het oude veenriviertje de Oude AE. Langs het riviertje vinden we voornamelijk weilanden terwijl we aan de randen van het gebied voornamelijk akkerbouw vinden. In het noordelijke deel vinden we de kwekerijen van Kloosterhuis en van der Laan.

Met de bouw van de wijk wordt in de noordwestelijke hoek begonnen. Dit zijn de Topstraat, Vredenrustlaan, de Minervastraat, en de Somerlustweg. De eerste drie worden parallel aan elkaar in zuidelijke richting gebouwd aan het eind begrenst door de Meezenbroekstraat. Wordt de wijk Plan Zuid nog gekenmerkt door verscheidenheid aan bouwstijlen, in de wijk Plan Noord wordt vooral seriematig gebouwd.

Om de gronden bouwrijp te maken wordt geel zand uit de polder aan de overzijde van het Beneden Westerdiep gehaald. Dit geschiedde dmv. een smalspoorlijntje waarover een locomotiefje met kipkarretjes. Onder druk van de woningnood en heersende werkloosheid wordt de druk om door te bouwen aan de nieuwe wijk steeds groter. Begin jaren vijftig komt de bouw in een stroomversnelling en wordt begonnen met de bouw van woningen in de hoek Dr. Kuiperstraat, Irenestraat, Margrietstraat, Marijkestraat en Brongersstraat.

Om dit deel van de wijk te ontsluiten wordt tevens de F.J. de Zeestraat aangelegd. Aan de noordzijde wordt de Vredenrustlaan via een brug aangesloten op de Middenweg. Langzaam maar zeker schoof de woonwijk in oostelijke richting op. Midden door het gebied loopt het riviertje de Oude AE. Net als in Plan Zuid werd ook hier het riviertje vergraven tot vijverpartijen met brede groenstroken. De wijk werd visueel gescheiden door deze vijverpartijen en door de aanleg van de Brink.

Volgende weer verder