Tekst Hans van Noort
Op natuurterreinen kom je allerlei soorten runderen tegen. Immense Schotse Hooglanders met van die imposante horens. Je kunt dan beter op afstand blijven… In de Westerwolde tref je het Groninger ras de Lakenvelders aan en soms ook wel Blaarkoppen. Bij de fam. Arkema aan de Korengarst 4 in Noordbroek hebben ze een ander runderras namelijk de Blonde d’Aquitaine. Dit ras is een typisch vleesras en niet geschikt voor een topmelkproductie. De kalveren van de d’Aquitaines blijven gewoon bij de moeder om daar te drinken. “Het zijn prachtige koeien,” aldus boer Bé Arkema. De Blonde d‘Aquitaine wordt opgefokt voor een lekker stukje vlees op je bord. Ook varkens hebben er een zalig onderkomen. Ze genieten van het stro in de ruime stallen en kunnen via een rubberen flap altijd naar buiten. Het varkens ras is de Pietrain. Een varken met het nodige zwart in zijn huid. Dat komt niet van het in de modder rollen, maar gewoon zoals wij ook verschillende pigmenten hebben. Als ik koe of varken zou zijn en mocht kiezen, zou het hier mijn plekje/thuis zijn.
Het is een beetje lastig te vinden, maar de navigatie helpt wel een handje. De Korengarst ligt evenwijdig aan de N33 en je rijdt op de N33 als het ware bijna over het erf. Toch moet je via Noordbroek – Hoofdstraat en rechtsaf Pastorieweg en na het viaduct gelijk linksaf. “Arkema Vlees” staat keurig aangegeven! De boerderij van het Oldambster type, een rijksmonument, komt in 1730 al in de geschriften voor! “Het gebouw is altijd in familie bezit gebleven, vererving vond veelal plaats via de vrouwelijke lijn,” vertelt Margreet Arkema en laat het boek “Boerderijen en hun bewoners in Noord- en Zuidbroek” zien. “Daar staat het allemaal in!” In 1982 zijn Bé en Margriet hier komen wonen. De boerderij was van Margriets moeder. Sinds 1985 hebben ze de Blonde dames én heren. Momenteel wordt het dus bewoond door de fam. Arkema, die er op biologische wijze koeien en varkens houden. De runderen en varkens hebben alle ruimte en vermaken zich op een natuurlijke manier. “De Blonde d’Aquitaines zijn een sterk ras. Het zijn rustige dieren en er komt niet veel ziekte in voor. Dat houdt in dat we ook géén of nauwelijks antibiotica gebruiken. De koeien kalveren redelijk gemakkelijk af en het kalfje blijft ongeveer 8 maanden bij de moeder,” verhaalt de zoon des huizes Siewert (31 jaar) uitbundig. Met vader Bé en moeder Margreet voert hij een maatschap. De runderen zijn vanaf half april tot medio oktober in de weide. Eén stier loopt altijd tussen de dames en bevrucht ze zodra ze tochtig zijn. Bij Arkema geen KI (kunstmatige inseminatie) maar kan de natuur zijn gang gaan. Om inteelt te voorkomen komt de Blonde ‘d Aquitaine stier uit een andere bloedlijn en wordt dus van buiten aangekocht. ’s Winters worden de dieren in de stallen gehouden, waarbij ze ook een uitloop hebben naar buiten. De fokstieren (tjes) worden uiteraard gescheiden gehouden van de rest en iedere leeftijdsklasse heeft zijn eigen staldeel.
De Arkema’s houden zoveel koeien als ze aankunnen in de verwerking tot vlees en vleesproducten/vleeswaren. In totaal, dus inclusief jongvee, hebben ze ongeveer 100 runderen lopen. En ze willen alles graag zelf blijven doen. De stieren worden ongeveer 2 jaar opgefokt, waarna ze richting slachthuis op het industrieterrein in Zuidbroek verhuizen. De koeien verblijven gemiddeld 8 jaar op de boerderij en gaan dan dezelfde weg. De stieren wegen dan ca. 550 kg en de koeien rond de 425 kg. Het slachten vindt meestal op vrijdag plaats. De maandag daaropvolgend komt het vlees in grote delen, voorvoet/achtervoet, weer terug. Het vlees is dan mooi bestorven, wat de kwaliteit ten goede komt. Het transport van de runderen doet vader Bé Arkema zelf. Géén stress voor de beesten, want alles is vertrouwd. Dan is het de beurt aan Siewert in de ambachtelijke slagerij, die achter de winkel is te vinden. Siewert heeft het slagersvak geleerd bij slagerij Hoeksema in Bedum én op de slagersvakschool in Zwolle. Hoeksema (70 jaar) heeft de zaak van de hand gedaan, maar komt zo af en toe nog graag een paar uurtjes helpen, voor de hobby!
Van de verschillende delen wordt het vlees gesneden tot voor de klant verwerkbare eenheden. Rundvlees: van sukadelappen en rosbief tot biefstuk. Varkensvlees: van varkenswangetjes, karbonades tot een zalig stukje rookspek. Na bewerking wordt het gevacumeerd en snel ingevroren. Sommige producten worden gerookt bijvoorbeeld rookvlees. Hiervoor is een authentieke rookkast in gebruik, gestookt op eikenhout. Uiteraard zijn in de slagerij allerlei machines te vinden zoals een gehaktmachine, vleessnijmachines, een grote inloopdiepvries van zo’n 20 m², een lintzaag, vacumeermachine en een stopmachine waar de worst in natuurlijke darmen wordt geperst. Moeder Margriet helpt ook in de slagerij, maar haar domein is wel de winkel. We hebben het tot nu toe alléén gehad over de runderen en nog nauwelijks aandacht besteed aan de varkens! Eigenlijk is het ’t zelfde verhaal. Ook de varkens worden op biologische wijze gehouden. Ze kunnen zowel ’s zomers als ’s winters lekker naar buiten en scharrelen door de modde r/blubber. In de stal wacht dan droge stro in overvloed, waar ze bij koude helemaal onder kruipen. Bé: “Als ik ’s morgens de stal inkom zie ik van de biggen alléén hun roze neusjes. Schitterend. Daar geniet ik elke dag van!” Ook hier geen KI, maar kan de beer zich uitleven. Na het biggen drinken de jonge biggetjes bij de moederzeug en slapen dan lekker onder een warmte lamp. Varkens zijn veel slimmer dan koeien. “Je hoeft ze maar één keer de weg naar de lamp te wijzen en ze weten het een 2e keer feilloos te vinden.” De biggen blijven ongeveer 6 weken bij de zeug drinken. De Arkema’s laten jaarlijks zo’n 150 varkens slachten. Het voer voor de beesten verbouwen ze zelf. “Van de 75 ha hebben we ca. 20 ha. biologische landbouw met gras en gerst voor eigen voerproductie.” Alles wordt gecontroleerd door de SKAL. Dit is een strenge controle en garandeert dat op biologische wijze en bovendien zo diervriendelijk mogelijk geboerd wordt.
De winkel
Hier worden alle producten die in de slagerij verwerkt zijn verkocht, alles diep gevroren! “We leveren ook vlees aan Molema in Nieuwolda en Menardi in Winschoten,” vertelt slager Siewert. Naast het rund- en varkensvlees en vleeswaren bestaat het assortiment ook uit biologisch lamsvlees en idem kip. Ook verschillende streekproducten zijn te koop. Je vindt er weinig gepaneerde vlug/klaar producten maar het meeste is puur vlees!
“Binnenkort wordt een gedeelte van het dak van de boerderij voorzien van 500 zonnepanelen, dan kunnen we zelf stroom opwekken en zijn we klaar voor de toekomst.” Jammer dat de monumentale boerderij schade heeft opgelopen van de aardbevingen! Als je ziet met hoeveel aandacht de dieren bij Arkema gehouden worden en hoe liefdevol verzorgd dan proef je dat in een smaakvol en mals stukje vlees. Indien op de juiste manier bereid, is het een streling voor de tong en een schilderijtje op het bord.
Dat een (h)eerlijk product ook een eerlijke prijs verdient is logisch, maar mag het…
Een bezoekje meer dan waard.
Meer informatie: www.arkemavlees.nl
