HERDENKINGEN - Op zaterdag 4 mei werd er in de gemeente Veendam bij de herdenkingsmonumenten de oorlogsslachtoffers herdacht, met verschillende bijhorende tradities. Het thema van de 4 mei herdenking van dit jaar was "Vrijheid spreek je af". Voor Nederland is het dit jaar 68 jaar geleden dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog.
De herdenkingen vonden plaats bij het Joods Monument aan de Bendikstraat, bij de Engelse Graven in het Julianapark, het monument naast de Nederlands Hervormde Kerk en bij het monument in Wildervank. In Veendam werden de locaties aangedaan met een stille tocht.
In Ommelanderwijk liepen in een stoet over de Sluisweg 75 deelnemers de lange stille tocht naar het Joodse Begraafplaats. Pastor E. Vroom van de Hervormde Gemeente leidde de plechtigheid en sprak de aanwezigen toe. Om 20 uur was het twee minuten stil uit respect voor de omgekomen Joodse burgers.
Ook wethouder Bert Wierenga was bij deze herdenking aanwezig, als dorpenwethouder van de tweelingdorpen Ommelanderwijk en Zuidwending. Ieder lid van het college werkt samen met een wijkteam in de gemeente om zo dicht bij de mensen te staan. Henk Jan Schmaal was bij de herdenking in Wildervank aanwezig en Ab Meijerman met Klaas Steenhuis in Veendam. Overigens is het wijkgericht werken op deze manier in de gemeente Veendam behoorlijk doorgevoerd, en kan met het vooroplopen zelfs als voorbeeldfunctie dienen voor andere plaatsen. Wierenga denkt dat dit zelfs landelijk kan zijn. Elk wijkteam heeft een eigen budget.
Na de twee minuten stilte droegen zes leerlingen van de Basisschool De Ommewending elk een gedicht voor. Vervolgens las Hendrik Hachmer, de conservator van het Veenkoloniaal Museum, een gedicht voor over zijn vader. Dit heeft veel indruk gemaakt en ook de leerlingen luisterden aandachtig.
"Mijn vader wordt wakker met een ijselijke schreeuw, de man doet geïrriteerd de ramen open en klapt met zijn handen de vrolijke vogeltjes weg".
Hachmer zijn vader had vanaf 1943 een onderduikadres in het Drentse Vledderveen. Met kerst '44 dacht hij dat het veilig was om thuis te zijn. Maar hij werd verraden en pas later werd bekend wie dat hadden gedaan. Samen met enkele anderen werd hij opgepakt, gevangen gezet en gemarteld. Een dokter, een vriend, pleegde zelfmoord. Een paar maanden later kwam Hachmer zijn vader er weer uit. Gebroken, maar niet geknecht. "Maar wel die ijselijke schreeuwen, nachtmerries, die duren eeuwen". Zijn kinderen hadden soms gedacht dat hun vader gek was geworden.
"Kussens over de oren, want dan kun je het niet horen. En al die vogeltjes doen toch geen verdriet? Maar die vogeltjes waren voor hem helaas het symbool van de hem afgenomen vrijheid. Hij hoorde ze in zijn cel, en vrijheid had hij niet. De vogeltjes, een nare droom, voor hem was het zeer gewoon".
In zijn toespraak bracht Hachmer de boodschap van zijn vader over om een ander niet te veroordelen om een andere mening. Tijdens zijn opvoeding was hem dit altijd meegegeven.
Hachmer zijn vader legde ook een link met de anonieme bedreigingen op de sociale media. Op een heftige manier kan met elkaar gediscussieerd worden, maar respecteer elkaar en elkaars mening en ga elkaar niet anoniem bedreigen per mail of internet. Dat is wat er helaas heel vaak gebeurd. Toen zijn vader werd opgepakt was eerst niet bekend door wie. Iemand bedreigen per sms of mail noemde zijn vader eigenlijk ook een soort van anoniem verraad.
Marko Bentum liep in zijn lagere schooltijd al de stille tocht mee. Na de lagere school was dit voor het 39e jaar. Hij is niet uit de generatie van de oorlog, maar heeft dingen meegemaakt en ziet heel veel waarheid in het verhaal van Hachmer.
Veendam en Wildervank telde volgens het Joods Historisch Museum in 1930 283 Joodse inwoners. Een tiental inwoners wist onder te duiken. De overigen werden naar Westerbork gebracht, en vandaar naar de kampen in Polen. Slechts enkelen keerden na de oorlog terug.
Bij het verlaten van de begraafplaats werden er door de bezoekers een steentje op het monument gelegd, ten teken dat men is geweest en de doden zijn herdacht.
Na de herdenkingen was er in het foyer van vanBeresteyn een gezamenlijk samenzijn.
Voor meer foto's, zie ons fotoalbum