Door Henk Drenth
WILDERVANK - Tijdens de Open Monumentendag op 11 september stonden ook de deuren open van de Margaretha Hardenbergkerk in Wildervank. Het is een mooie gelegenheid om monumenten te bezoeken en om er kennis mee te maken. Het is bedoeld om de publieke belangstelling, en om zo het draagvlak voor monumentenzorg en dus behoud van ons historisch erfgoed, te vergroten.
De eerste steen van het kerkgebouw werd in 1659 gelegd, in 1777 werd het uitgebreid met de noordervleugel en in 1857 vond de uitbreiding plaats aan de zuidzijde. Sinds het samengaan van de Hervormde Kerk met de Gereformeerde Gemeente verloor het gebouw haar functie als kerk.
Door de toenmalige beide kerkbesturen werd het gebouw in 2007 aan de Stichting Wildervanck-Wildervank overgedragen. Deze stichting is voornemens om binnenkort aan de eerste fase te beginnen van de restauratie. Het betreft de vernieuwing van de toren.
En dat is nodig ook, want het is zeer aangetast door de elementen. Het is geen kwestie van alleen een nieuw verfje, er moeten delen vervangen worden zoals van de balustrade van de toren. De dragende constructie boven het gewelf wordt vernieuwd en ook het pleisterwerk in de kerk wordt aangepakt.
De weg naar boven in de klokkentoren was een behoorlijke geklauter. Het was duidelijk niet bedoeld om daar vaak te komen. De eerste twee trappen naar boven ging wel. De eerste trap leid naar het orgel en over de eeuwen van het bestaan heen zijn de treden behoorlijk uitgesleten. De tweede trap gaat naar de ruimte boven het gewelf. Daar is het over loopplanken lopen. Via twee houten ladders komt men via het torenhuis naar de klokkentoren. Dit was dan ook beslist niet voor het publiek.
Onderweg voorzichtig weer naar beneden klonk het orgel door naar boven. Het orgel werd bespeeld door Bert Broere, een oud gemeenteambtenaar van Wildervank. Na de samenvoeging met Veendam in 1969 was hij naar de gemeente Stadskanaal overgegaan. Een deel van de gemeente Wildervank werd bij Stadskanaal gevoegd.
Nu is de heer Broere woonachtig in Emmen. Hij had in Noordbroek en in Zuidbroek de open monumenten bezocht en had op de terugweg gedacht, 'ook even Wildervank aandoen'. En dat was dus beslist niet zomaar even.
Het orgel is in 1867 gebouwd door Roelof Meijer, het was zijn eerste orgel dat hij had geplaatst. In 1865 was hij orgel en pianofabrikant geworden in zijn geboorteplaats Veendam. Over zijn piano's is verder niets tot weinig bekend, over zijn orgels veel. In veel kerken behoord een Meijer orgel bij het interieur.
Het orgel in het Hervormd kerkje in Ommelanderwijk is, in 1874, ook door Roelof Meijer gebouwd. (Aardig detail is dat het pijporgelfront van het Meijer orgel in de grote kerk in Emmen, waar de heer Broere bekend mee is, als twee druppels water lijkt op dit orgel in Ommelanderwijk). Het verkeerde in een zeer slechte staat en het was onder andere niet meer mogelijk om het trompet te gebruiken. Door toedoen van een restauratiecommissie is het orgel volledig gerestaureerd. Tevens werd de restauratie van het kerkje ter hand genomen.
Het werk werd gedaan door gespecialiseerde bedrijven, maar het vrijwilligerswerk van de kerk en van de dorpen Zuidwending en Ommelanderwijk was ook groot. Met elkaar hebben ze de kerk zowel van binnen als van buiten, en de consistorie, van een nieuw jasje voorzien en tegelijk is het in de oude kleuren hersteld.
In 2006 werd het startsein gegeven voor het werven van fondsen. De totale kosten bedroegen ongeveer 450.000 euro. Via via was men in contact gekomen met de Aardgasbuffer, die samen met de gemeente Veendam bereid waren elk 150.000 euro te schenken. Het startsein voor de restauratie kon gegeven worden en in augustus 2008 kon begonnen worden met het ontmantelen van het Meijer orgel. Daarna werd de toren verwijderd en werd het dak gerepareerd.
In het begin van de negentiende eeuw was er in de dorpen Ommelanderwijk en Zuidwending behoefte aan een eigen kerk. Men ging nog in Veendam ter kerke en dit was vaak een behoorlijke afstand. In 1845 werd het gebouw geopend en het jaar erop werd de eerste predikant bevestigd.
Het gebouw werd opgetrokken uit Groninger gevelstenen in een zogenaamde Waterstaatstijl. Dit houd in een eenvoudig eenbeukig kerkje, oftewel een zaalkerk.
Bij ouderen zal nog wel bekend zijn dat er aan het Kerkpad in Ommelanderwijk, naast de school, ook een graanmolen heeft gestaan. Het moet tot in de vijftiger jaren zijn geweest. Het was in bedrijf door molenaar Olijve. In de kerk kwam het ter sprake via een groot ingelijst borduurwerk van mevrouw Olijve. Er staat een bijbelse voorstelling op. Het moet heel veel werk zijn geweest en elke steek met bezieling. Na haar heengaan werd het samen met een tweede borduurwerk aan de kerk geschonken en beide zullen een plaatsje krijgen.
Op zondag 12 september was de kerk ook open en het stond ook op de lijst van de Bedrijven Contactdag. Met de toepasselijke naam 'Deur 't Lint'. Op deze zondag kon men in Zuidwending en in Ommelanderwijk 'deur 't lint' gaan om bij 20 uiteenlopende bedrijven langs te gaan die hun deuren hadden opengesteld voor het publiek. Het regende pijpenstelen dat maar niet op leek te houden, maar het weerhield sommigen er niet van om per fiets de route te volgen. Ondanks het slechte weer was de toeloop nog heel redelijk te noemen.
Een van de gebouwen in Ommelanderwijk is geen monument. Toch is het heel beeldbepalend. En dit bood de gelegenheid om er even aan te gaan. Er is een bedrijf in gevestigd voor agrarische dienstverlening. Het is een voormalige steenfabriek met, zoals verteld werd, de naam 'Het Noorden'. Misschien dat de naam niet erg bekend meer is, want het wordt tegenwoordig 'De Oude Steenfabriek' genoemd. Toch is pas eind jaren 70 de productie gestopt. Zoals bij zoveel steenfabrieken in de provincie gebeurd is. Maar dit gebouw is nog functioneel en het bied een zee van ruimte.
Voor meer foto's, zie ons fotoalbum.
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
